الإعانة علی دفع الإغانة
الاعانة علی دفع الاغانة نوشته فقیه، محدث و صوفی فخرالدین محمد بن ابراهیم خبری فارسی (متوفی 622ق/1225م)، معروف به فیروزآبادی، در موضوع تصوف و عرفان است. این اثر توسط محمد حلمی عبد الوهاب تحقیق شده است.
| الإعانة علی دفع الإغانة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خبری، محمد بن ابراهیم (نويسنده) عبدالوهاب، محمد حلمی (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب الاعانه علی دفع الاغانه |
| ناشر | المنظمة العربية للتربية و الثقافة و العلوم. معهد المخطوطات العربية |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1441ق - 2020م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-977-5017-71-0 |
| موضوع | تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 - آداب طریقت - متون قدیمی تا قرن 14 - مرید و مراد - متون قدیمی تا قرن 14 - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 6الف2خ 288 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده این کتاب را به درخواست یکی از دوستان خود در خصوص بیان تفاوت میان ولی، فقیر و صوفی و نشان دادن برترین منزلت و درجه میان آنها تدوین کرده است.[۱]
از رویکرد فخر فارسی نسبت به مسائل تصوف – به‌ویژه در تعریف مفاهیم - روشن می‌شود که او علم کلام را زمینه‌ای برای بحث در مورد آن مسائل قرار داده و این چیزی است که از مضمون سخن او در مورد تفاوت اسلام با ایمان و به‌ویژه بحث از اراده روشن می‌شود.[۲] وی برای روشن ساختن فرق میان اسلام و ایمان و کفر، به میراث کلامی به ویژه کلام اشعری استناد کرده همچنان‌که در تبیین برخی مطالب میان علم کلام و تصوف آمیخته است.[۳]
نویسنده تنها به نقل قول بزرگان تصوف در بیان و تعریف اصطلاحات و مفاهیم اکتفا نکرده، بلکه در مواردی با سخنان آنها به مخالفت برخاسته و از رهگذر ایرادات و نقد بر آنها، قدرت و توانمندی فکری خود را اثبات کرده است. [۴]
ساختار اثر در دو بخش تنظیم شده است: در بخش اول نخست به معنای مسلم و مؤمن پرداخته شده و تفاوت میان آن دو ذکر شده، سپس از مرید و اراده سخن به میان آمده است. در ادامه به بحث از اراده، معنا و حقیقت آن و همچنین تعریف آن نزد عرفا و اهل حقیقت و فرق بین مرید و مراد پرداخته است. پایان این بخش، بیان حقیقت اراده و مقتضای آن است. در بخش دوم نخست مباحثی پیرامون صوفیان و حقیقت امرشان ذکر شده است. سپس به موضوع ولی و ولایت پرداخته شده و در آن از مقامات اولیاء، و تفضیل فقر و فقیر بر ولایت و ولی سخن به میان آمده است. موضوع فقر و فقرا، معنای صوفی و در آخر تفاوت میان طوایف هفت‌گانه (مسلم، مؤمن، مرید، صوفی، فقیر، متصوف و ولی) از دیگر مطالب این بخش است. نویسنده در پایان مباحث این بخش مطالبی در خصوص تقسیم صوفیه به سلامتیه و ملامتیه ذکر کرده و به شرح معنای شطح و علل ترجیح صفت فقر بر صفات دیگر پرداخته است.[۵]
اهمیت کتاب با در نظر گرفتن تطور و توسعه ساختار اصطلاح صوفیانه از نظر تاریخی و تبلور شبکه مفاهیم در آن، به‌گونه‌ای که توجه را به تداخل آن مفاهیم با نظایرشان در هر یک از علوم فلسفه، کلام، فقه و منطق جلب می‌کند، آشکار می‌گردد.[۶]
محقق در پاورقی به توضیح الفاظ، مفاهیم، مصطلحات و اعلام و برخی مطالب مرتبط پرداخته و آیات، احادیث و اشعار را مستند‌سازی کرده است. وی بحرهای اشعار را نیز در متن مشخص نموده است.[۷]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه نویسنده و مقدمه محقق (الدراسة).