الإجماع (ابن منذر)
الإجماع، نوشته ابوبکر محمد بن ابراهیم بن منذر نیشابوری (242-318ق)، در بیان موارد اجماع فقها در مسائل گوناگون فقهی است که کار توثیق متن و حاشیه‌نویسی و مستندسازی احادیث آن را، ابوعبدالاعلی خالد بن محمد بن عثمان انجام داده است.
| الإجماع(ابن منذر، محمد بن ابراهيم) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن منذر، محمد بن ابراهیم (نويسنده) عثمان، خالد بن محمد (مصحح) |
| سال نشر | 1425ق - 2004م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اجماع (فقه) - اصول فقه اهل سنت - قرن 4ق. - اجماع (فقه) - فقه - اجماعیات |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP ۱۷۰/الف۲/الف۳ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این اثر، یکی از سلسله تألیفاتی است که نویسنده، در آن، عنایت ویژه‌ای به مسائل اختلافی و اتفاقی در فقه دارد؛ به‌گونه‌ای که کتب ایشان در باب اجماع، مرجع اصلی برای علمای بعد از وی است که با استفاده از آنها، مواطن اختلاف و اتفاق بین پیشوایان را در مسائل فقهی می‌شناسند[۱].
«الإجماع»، کم‌حجم‌ترین کتاب مؤلف در این موضوع و مشهورترین کتاب‌ها در این‌باره است؛ به‌ویژه نزد دانشجویان ابتدایی علم فقه و اصول؛ زیرا متنی آسان و روان و عباراتی مختصر دارد[۲].
روش کار نویسنده چنین است که ابواب گوناگون فقهی را جداجدا با عنوان «کتاب...» (مثل: «كتاب الصلاة») می‌آورد و در ذیل هریک از آنها، مسائل اجماعی مربوطه را با شماره ذکر می‌کند و اگر در کتابی خاص، اجماعی وجود نداشته باشد، آن را خاطرنشان می‌سازد؛ مثلا در ذیل «كتاب المتعة»، می‌نویسد: «لم يثبت فيه إجماع»؛ اجماعی در آن ثابت نشده است[۳].
وی روی‌هم‌رفته 765 مورد، از موارد اجماع فقها را ذکر کرده است و اگر در موردی خاص، فقیهی از فقها نظری انفرادی برخلاف اجماع داشته، نویسنده آن را در ذیل همان مورد خاطرنشان نموده است؛ مثلا در مورد شماره 744 می‌نویسد: «فقها بر خوردن ملخ درصورتی‌که مرده، یافت شود، اجماع دارند»؛ بلافاصله در ذیل آن می‌نویسد: «مالک بن انس و لیث بن سعد، راهی انفرادی را در پیش گرفته و آن را حرام دانسته‌اند»[۴].
محقق، توضیحات مفیدی را در رابطه با متن، در پاورقی آورده است. همچنین در مقدمه، نکاتی را پیرامون تعریف اجماع، قطعی یا ظنی بودن حجیت آن، شروط صحت آن، شرط بودن یا شرط نبودن انقراض عصر مجمعین در اعتبار آن و... ذکر کرده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.