الأمر و النهي على معنى الشافعي

الأمر و النهي على معنى الشافعي، تألیف اصولی و فقیه شافعی قرن سوم قمری، ابوابراهیم اسماعیل بن یحیی مُزَنی (175- 264ق)، رساله‌ای مختصر و تخصصی در باب دانش اصول فقه است که دیدگاه ابوعبدالله محمد بن ادریس شافعى معروف به امام شافعی (150- 204ق) را درباره دلالت امر و نهی توضیح می‌دهد. پژوهشگر معاصر، انور هشام درویش، این اثر را تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای سودمند، نوشته و در پایان، چند فتوی از فتاوای فقهی مزنی را نیز ضمیمه کرده است.

الأمر و النهي على معنى الشافعي
پدیدآوران	مزنی، اسماعیل بن یحیی (نويسنده) درویش، انور هشام (مصحح)
عنوان‌های دیگر	فتاوی للإمام المزني
سال نشر	2013م
چاپ	1
موضوع	امر و نهی‌ (اصول‌ فقه‌) - اصول‌ فقه‌ شا‌فعی‌ -- قرن‌ ۳ق.‌ - اصول‌ فقه‌ اهل‌سنت‌ -- قرن‌ ۳ق‌.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP۱۶۴/۵/م۴الف۸
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ارتباط با آثار دیگر

بنا بر نظر انور هشام درویش، کتاب حاضر یکی از مسائل کتاب دیگر ابوابراهیم مزنی به نام المسائل المعتبرة است. محقق کتاب، بعد از مقایسه‌ای اجمالی بین روش نویسنده و روش شافعی به این نتیجه رسیده است که کتاب مزنی همانند حاشیه‌ای بر برخی از مسائل اصولی در کتاب الامّ نوشته امام شافعی با افزودن بیان و توضیح مسأله و ذکر مثال است.

هدف و روش

• کسی از نویسنده پرسید: حاصل جمله امر و نهی در نظر شافعی چیست؟ مزنی پاسخ داد: مذهب شافعی در نظر من این است که امر و نهی از جانب خدای متعال، بر عموم، ظاهر و حتم (وجوب) دلالت دارد؛ مگر آنکه دلیلی در سیاق خبر و غیر آن بیاید که خصوص، باطن یا ارشاد یا اباحه یا دلالت را نشان دهد؛ پس قبول دلیل لازم است.
• انور هشام درویش، هرچند تأکید کرده است که مزنی در مذهب شافعی، مقلد نبود، بلکه مجتهد مطلق بود و امام شافعی وی را به سوی اجتهاد راهنمایی کرد و گفت: تو نیز ملکه قیاس داری؛ ولی افزوده است که او از امام شافعی در روش انتقاد تأثیر پذیرفته و با مثال‌هایی این ویژگی را توضیح داده است.

ساختار و محتوا

این اثر، از مقدمه و دو بخش اصلی به ترتیب ذیل تشکیل شده است:

• مقدمه (ویژگی، زبان و راوی نسخه خطی، روش تحقیق، شرح‌حال امام مزنی، امر و نهی و اصولین متقدم و ارتباط امام شافعی و امام مزنی).

1. «الأمر و النهي على معنى الشافعي»: در این رساله، پاسخ مزنی به پرسش از دیدگاه شافعی در مسأله امر و نهی با تفصیل (امر و نهی در قرآن، سنت و...) بیان شده است.
2. «فتاوی الإمام المزني» (فتاوای مزنی درباره 9 مسأله فقهی از جمله بیع، طلاق و ظهار).

نمونه مباحث

• ... گفتار پیامبر(ص): «سَمِّ اللهَ و کُل ممّا یلیک» (نام خدا را بیاور (بسم الله بگو) و از آنچه نزدیک تو در سفره است، بخور.)، معنایش ادب نیکو و رفتار زیبا در معاشرت و هم‌غذایی است.

منابع مقاله

مقدمه محقق و متن کتاب.