ارزقی، محمد بن عبدالله
ابوالولید محمد بن عبداللّه بن احمد بن محمد أزرقي (وفات: ح 250ق)، از محدثان و مورخان اسلامی، نویسنده تاریخ محلی اخبار مكه و ما جاء فيها من الآثار
| نام | ازرقی، محمد بن عبدالله |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابوالولید الازرق‍ی
ازرقی، ابوالولید محمد الازرق‍ی |
| نام پدر | عبدالله |
| متولد | |
| محل تولد | مکه |
| رحلت | 250 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | أخبار مکة و ما جاء فيها من الآثار (أزرقي) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05145AUTHORCODE |
ولادت
وى‌در مكّۀ مكرمة زاده شد، اما تاريخ ولادت وى نامعلوم است. وى از خاندانى بودكه اصلا به ازرق، غلام رومى آهنگرى از آن حارث بن كلدۀ ثقفى، طبيب مشهور عرب، نسب مى‌برد.
ازرق در غزوۀ طائف از جمله بندگانى بود كه به خدمت پيامبر(ص)آمد وسپس آزاد شد.نوادگان وى از نسل فرزندش سلمه، بعدها خود را از نسل حارث بن ابى شمر غسانى خواندند.اين حارث از امراى غسان بود و گفته‌اند از جمله امیرانى بود كه پيامبر(ص) در سال 6ق آنان را به اسلام دعوت كرد. به هر حال انتساب بنى ازرق به حارث موجب شد كه در مكّه از اشراف قلمداد شوند تا آنجا كه برخى از آنان با بنى امیه پيوند خانوادگى‌يافتند.
از میان بنى ازرق دو تن از شهرت بيشترى برخوردارند كه یکى از آنها ابوالولید ازرقى است.وى افزون بر جدش از كسانى چون على بن هارون بن مسلم عجلى، مهدى بن ابى مهدى، محمد بن يحيى بن ابى عمر عدنى كه از شيوخ موثق مكه بودند حديث شنيد.
وفات
تاريخ درگذشت او چندان روشن نيست. حاج خليفه در ضمن يادكرد كتاب وی، نوشته است: الإمام ابوالوليد محمد بن عبدالكريم الأزرقي، المتوفي سنة 223 (كشف الظنون، ج 1، ص 306). برخی ديگر به سال 212 اشاره كرده اند (أخبار مكه، مقدمه، ص 13) امّا محمد بن علي فاسي در العقد الثمين بر اين باور است كه تا سال 248 زنده بوده است.
وستنفيلد آلمانی كه براي اوّلين بار كتاب را منتشر كرده است، با توجه به نقلهای حوادث در كتاب، به نقد سخن فاسی پرداخته و تاریخ درگذشت ازرقي را 244 نوشته است. به نظر مى‌رسد كه وى در همین حدود؛ يعنى‌اوايل خلافت المنتصر عباسى درگذشته باشد. محقق كتاب ديدگاه وی را نپذيرفته و با نقد ديدگاه وی، بر اين باور است كه استظهار فاسی پر بی‌راه نيست و ظاهراً ازرقي تا سال 248 زنده بوده است. (اخبار مكه (مقدمه))
خيرالدين زركلی، در متن كتاب حدود 250 را نوشته و در پانوشت، ضمن ارائه مصادر شرح حال ازرقی، اختلاف اقوال را بررسی كرده است. (الاعلام،ج 6، ص 22 و نيز بنگريد به معجم المؤمنين،ج 3، ص 429،چاپ مؤسسة الرساله)