ادیان جهان باستان (ایران)

ادیان جهان باستان، تألیف و اقتباس وهاب ولی و میترا بصیری، جلد سوم این مجموعه است که به معرفی ادیان ایران، اختصاص یافته است.

‏ادیان جهان باستان
پدیدآوران	ولی، وهاب (نويسنده) بصیری، میترا (نويسنده)
ناشر	وزارت فرهنگ و آموزش عالی. مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگی (پژوهشگاه)
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1379ش
چاپ	1
شابک	‎964-426-105-4
موضوع	ادیان - تاریخ - تاریخ باستان
زبان	فارسی
تعداد جلد	3
کد کنگره	/‎‏و‎‏8‎‏الف‎‏4 80/3 BL
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مطالب کتاب، در دو بخش اصلی، سامان‌دهی شده است. در بخش نخست، ابتدا به‌اختصار، تاریخ ایران باستان از‌ قبل از مادها تا پایان اشکانیان (پارتیان) مرور گردیده و سپس، منابع تاریخ ایران باستان، در اختیار خواننده قرار گرفته است.

از جمله مطالب مهم این بخش، می‌توان به ویژگی‌های نظام دولتی پارتیان که در روند پیشرفت اقتصادی - اجتماعی و سیاسی، پدید آمده بود، اشاره نمود. این ویژگی‌ها، منبعث از سه عامل مهم بودند: نفوذ پندارهای بازماندگان پارسی‌های هخامنشی، اصول هلنی حکومت سلوکی‌ها که هنوز تا حدی رایج بود و بالاخره، سنت‌ها و عادات اتحادیه کوچ‌نشین‌های پارتی. این عوامل، به‌تدریج باعث تحول و نابودی رسومی گردید که از زمان جنگ‌های دموکراسی یونان، به یادگار مانده و تا پیش از استیلای پارت‌ها، در شهرها و دولت‌شهرهای یونانی آسیای صغیر، رایج بود. در دولت پارت‌ها، شاه در رأس حکومت قرار داشت، اما قدرت شاه، به‌منزله قدرت اشتراکی خانواده «ارشک‌ها» تلقی می‌شد و فقط وابستگان به این دودمان می‌توانستند از این قدرت بهره برگیرند. قدرت این افراد که جزو شورای اعیان بودند و در مسائل دولتی، به‌ویژه مسائل وراثت تاج و تخت، نفوذ فراوانی داشتند، یادگاری از زمان قدرت اتحادیه پرنی‌ها بود. همین نفوذ و قدرت، در زمان‌های بعدی، وسیله‌ای برای دخالت اعیان و اشراف در کارهای دولتی شد.

در بخش دوم، به بحث پیرامون دین در ایران باستان پرداخته شده است. سرزمین ایران به سبب موقعیت خاصی که در محل تقاطع تمدن و فرهنگ حوزه بین‌النهرین و مدیترانه با تمدن‌های ماورای سند و ماورای جیحون داشته است و به‌اقتضای حوادث مهمی که بر آن گذشته، از دیرباز، محل ظهور و تصادم عقاید و ادیان گونه‌گون بوده است و نویسندگان معتقدند نه‌تنها آیین مهر و آیین زرتشت و زروان و مذهب مانی و مزدک در ایران و از ایران برخاسته، بلکه پاره‌ای ادیان دیگر نیز، به جهات و علل خاص، در برخی از بلاد یا در بعضی از ادوار، انتشاری بیش و کم در ایران داشته‌اند، مانند آیین بودا، یهود و آیین عیسی(ع) که از روزگاران باستان، در ایران وجود داشته‌اند.

منابع مقاله

متن کتاب.