ادبیات ایران در دوره‌ی قاجار (نثر)
ادبیات ایران در دوره‌ی قاجار تألیف مهوش واحد دوست؛ آثار ادبی بخشی از فرهنگ یک ملت است که بیشتر مولود اوضاع اجتماعی و سیاسی هر دوره‌ای است. ادبیات دوره‌ی قاجار نیز پیوندی تنگاتنگ با پدیده‌ی تاریخ این دوره دارد. از این رو در این کتاب رخدادهای تاریخی این عصر به طور اجمال مورد بحث قرار گرفته است.
| ادبیات ایران در دوره‌ی قاجار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | واحد دوست، مهوش (نویسنده) |
| ناشر | نشر سروش |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ش |
| شابک | 978-964-12-1172-3 |
| موضوع | ادبیات فارسی -- قرن ۱۳ق. -- تاریخ و نقد,ادبیات ایرانی -- تاریخ و نقد |
| کد کنگره | PIR ۳۵۲۰/و۲/الف۴ |
ساختار
کتاب در سه بخش و در بیست فصل به نگارش درآمده است.
بخش اول: اوضاع اجتماعی و سیاسی در دوره‌ی قاجار
فصل یک: اوضاع سیاسی ایران و جهان در دوره‌ی قاجار
فصل دو: دوره‌ی قاجاریه
بخش دوم: ادبیات ایران در دوره‌ی قاجار؛ نثر
فصل سه: نثر و انواع آن
فصل چهار: روند نثر فارسی در دوره‌ی قاجار
فصل پنج: مدرسه‌ی دارالفنون و نقش آن در تحول نثر فارسی
فصل شش: انقلاب مشروطه و تدثیر آن در نثر فارسی
بخش سوم: انواع نثر در دوره‌ی قاجار
فصل هفت:عهدنامه‌ها و قراردادها
فصل هشت: منشورها و فرمان ها
فصل نه: نامه نگاری
فصل ده: مقامه و منشآت نویسی
فصل یازده: روزنامه نویسی
فصل دوازده: طنزنویسی و روزنامه‌های طنزنویس
فصل سیزده: سفرنامه نویسی
فصل چهارده: خاطره و روزنامه‌ی خاطرات نویسی
فصل پانزده: داستان نویسی
فصل شانزده: نمایشنامه نویسی
فصل هفده: فن ترجمه
فصل هجده: رساله نویسی
فصل نوزده: تذکره نویسی
فصل بیست: تاریخ و جغرافیانویسی
گزارش کتاب
بیش از دو سده از روی کار آمدن دولت قاجار در ایران گذشته است، ولی هنوز در کتب و مطالعات مربوط به تاریخ ادبیات ایران، ادبیات دوره‌ی قاجار، بخشی از ادبیات دوره‌ی معاصر ایران شمرده می‌شود. به نظر نگارنده، زمان آن فرا رسیده است که ادبیات دوره‌ی قاجار در مطالعات تاریخ ادبی ایران بخش جداگانه‌ای به شمار آید؛ زیرا تدریس ادبیات دوره‌ی معاصر ایران (نظم و نثر) در دانشگاه‌ها، در دوره‌ی کارشناسی، اغلب با این مشکل روبه روست که استادان و دانشجویان فرصت کافی برای پرداختن به سه مقطع ادبیات دوره‌ی قاجار، پهلوی، و پس از انقلاب اسلامی را در چهار واحد درسی نظم و نثر ندارند. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که در سرفصل دروس دوره‌های تخصصی ارشد و دکترای گرایش ادبیات معاصر، سه مقطع ادبیات قاجار، پهلوی و پس از انقلاب اسلامی به طور جداگانه منظور شود. با رویکرد به موارد فوق، انگیزه‌ی نگارش این کتاب فراهم آمد. در این کتاب رخدادهای تاریخی دوره‌ی قاجار به عنوان یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخی جامعه‌ی ایران به طور اجمال مورد بحث قرار گرفته است. تحولات ادبی (شعر و نثر) دوره‌ی قاجار معلول تغییرات و تحولات اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران است که آن نیز برآیند اوضاع سیاسی و اجتماعی جهان در این دوره است. دوران سلطنت هفت پادشاهی که طی این یک سده و نیم از حکومت قاجار بر تخت سلطنتی ایران تکیه زدند، مقطعی جدید در حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ادبی کشور ما بود. در ارتباط با روند نثر دوره‌ی قاجار، به عنوان مقدمه، عوامل و شرایط دگرگونی نثر فارسی در این دوره بررسی می‌شود؛ سپس در طی فصل‌های مختلف، محققان و پژوهشگران محترم می‌توانند از کمیت و کیفیت فرایند آثار نثری دوره‌ی قاجار آگاهی یابند. پیش از بررسی آثار و گونه‌های نثر، مقدمه‌ای کوتاه در تعریف و توضیح گونه‌ی نثر مورد نظر مانند طنز، نمایشنامه و دیگر انواع نثر ذکر می‌شود. از آن جایی که هدف از این کتاب معرفی آثار نثری و نویسندگان دوره‌ی قاجار است شاهد مثال‌ها و نمونه‌ی نثرهایی از آثار به جا مانده از نویسندگان و رجال این دوره بیان می‌شود.[۱]
پانويس