اخلاق محسنی
اخلاق محسنی، اثر کمال‌الدین حسین بن علی واعظ کاشفی سبزواری بیهقی (متوفی 910ق/ 1504م)، کتابی است درباره اخلاق که با تصحیح و تحقیق سید حسن نقیبی منتشر شده است.
| اخلاق محسنی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاشفی، حسین بن علی بن علی (نويسنده) نقیبی، حسن (مصحح و محقق) |
| ناشر | اکادیمیة الحکمة العقلیة |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ک2الف3 247/55 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب حاضر که با قلمى شیوا و عبارت‌هاى گویای نویسنده تدوین شده، مواعظى بوده که خود وى آنها را در خطابه‌هاى خویش براى مردم بیان مى‌کرده است[۱]. وی نگارش کتاب را در سال 900ق به پایان برده و آن را به نام شاه سلطان حسین میرزا بن بایقرا و فرزندش محسن میرزا نگاشته است. نام دیگر کتاب، «جواهر الأسرار» بوده و جمله «اخلاق ناصری»، تاریخ رمزی کتابت آن است[۲].
آنچه باعث اهمیت ویژه کتاب می‌شود، آن است که کاشفی در قرن نهم، حدود چهار قرن پیش از تشکیل مجمع بین‌المللی حقوق بشر و انتشار اعلامیه‌های جهانی حقوق بشر، در کتاب خود که نوعی الگوبرداری از «اخلاق ناصری» و «اخلاق جلالی» است، به بیان آرا و نظریات اساسی خویش در قالب موعظه و نصیحت پرداخته و با بهره‌گیری از مکتب و فرهنگ اسلام و فرهنگ غنی ایران، مؤلفه‌های حقوقی انسان را بیان کرده و همگان را به رعایت این حقوق فراخوانده است[۳].
هرچند این کتاب برای زمامداران و سلاطین نوشته شده و باید توسط اهل دولت و حکومت مورد مطالعه قرار گیرد، ولی برای عموم مردم نیز دارای موعظه، نصیحت و فواید و حکایات اخلاقی است و غالب بندهای اعلامیه جهانی حقوق بشر و سایر اسناد حقوق بشری در آن مشهود است[۴].
اولین و بیشترین حقی که سبزواری در کتاب به آن اشاره کرده، حق مردم بر حاکم است و به والیان و حاکمان در رعایت حقوق مردم و تأمین نیازهای آنان، سفارش اکید کرده و معتقد است که اجرای عدل توسط حاکمان، باعث سعادت جامعه می‌شود. در ادامه به حق برخورداری از عدالت، حقوق نیازمندان، حق همسایه و خویشاوند، حق مهمان، پایبندی به عهد و پیمان، حق خداوند بر بنده، حقوق والدین، حق حاکم بر مردم، امانت‌داری، امر به معروف و نهی از منکر و... اشاره کرده است[۵].