اختلاف أبي حنیفة و ابن أبي لیلی
اختلاف أبی حنیفة و ابن أبی لیلی، اثر قاضى ابویوسف، يعقوب بن ابراهیم بن سعد بن بجير انصارى (113- 182ق)، مشهور به ابویوسف قاضی، یکى از بنيان‌گذاران فقه حنفى و شاگرد ابوحنیفه، کتابی است که در آن، به بررسی اختلاف نظرهای فقهی نعمان بن ثابت بن زوطی مشهور به ابوحنيفه (80- 150ق) متکلم و فقیه مشهور كوفه و استاد وی، ابن ابی لیلى، محمد بن عبدالرحمن بن ابی لیلی انصاری كوفی (۷۴- ۱۴۸ق/ ۶۹۳-۷۶۵م)، فقیه محدث، مفتی و قاضی كوفه، پرداخته است. این اثر با تصحیح و تعلیق ابوالوفا افغانی منتشر گردیده است.
| اختلاف أبي حنیفه و ابن أبي لیلی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم (نويسنده) افغانی، ابوالوفاء (مصحح) |
| ناشر | عبدالرحمن با‌قرزاده با‌بلی |
| مکان نشر | هند - حیدرآباد |
| سال نشر | 1357ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | الف۲الف۳ 169/7 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده در این کتاب، اختلافات فقهی این دو فقیه را در ابواب گوناگون فقهی، گردآورده است که با بررسی آن، می‌توان دریافت 88 درصد موارد اختلاف، به مسائل غیرعبادی و 12 درصد آن به مسائل عبادی بازمی‌گردد. با بررسی محتوایی این 12 درصد و بهره‌گیری از توضیحات ابویوسف و شافعی درباره منشأ اختلاف آشکار می‌گردد که بیش‌تر اختلافات آنان در عبادات، بر خلاف موارد غیرعبادی، به منابع نقلی بازمی‌گردد[۱].
آنچه باعث اهمیت کتاب شده، توجه به این نکته است که پاره‌ای از احکام شریعت، به موضوعات روزمره زندگی بشری ارتباط می‌یابند و حکمت اصلی وضع این احکام، نه تعبد و تقرب بندگان، بلکه ایجاد یک نظام حقوقی و جزایی اسلام در جامعه است و همین دسته از احکام شریعت است که ابوحنیفه بیشترین کاربرد رأی را در استنباط و تبیین آن‌ها می‌دانست و یوزف شاخت در مقایسه تحلیلی بین آراء ابوحنیفه و ابن ابی لیلی، نشان می‌دهد که رأی ابوحنیفه در مجموع، رأیی نظام‌یافته و هماهنگ و سازگار با عقل سلیم است[۲]
در مقدمه کتاب، به منظور آشنایی با اهمیت کتاب، به این نکته اشاره شده است که این اثر، کتابی است ارزشمند و کمیاب که دارای اهمیت فراوان بوده و در آن به احادیث و آثار مرفوعه، موقوفه مسنده و منقطعه احتجاج شده است[۳]. در این مقدمه، ابتدا به موضوع و اهمیت کتاب اشاره شده و سپس، شرح حال مختصری از ابن ابی لیلی، ارائه گردیده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب.
- پاکتچی، احمد، «دائرة المعارف بزرگ اسلامی»، جلد 5، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378.