احکام و مناسک حج
احکام و مناسک حج و بعضی آداب مکه معظمه و مدینه منوره و زیارات و ادعیه مأثوره، حاوی فتاوای آیت‌الله حسینعلی منتظری، درباره حج و مسائل مربوطه، به زبان فارسی است.
| احکام و مناسک حج و بعضی آداب مکه معظمه و مدینه منوره و زیارات و ادعیه مأثوره | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | منتظری، حسینعلی (نويسنده) |
| ناشر | نشر سایه |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1386ش |
| موضوع | فقه جعفری - رساله عمليه، زیارتنامه‌ها، حج |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 188/8 /م8الف3 1386 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، با مقدمه‌ای کوتاه آغاز و متن اصلی در سه بخش تنظیم شده است. بخش اول، بدون فصل‌بندی است. بخش دوم، در سه باب (به‌ترتیب دارای 12، 5 و 6 فصل) و یک خاتمه تنظیم شده است. بخش سوم، در دوازده فصل سامان یافته است.
گزارش محتوا
در مقدمه، مختصرا به محتویات کتاب اشاره شده است[۱].
بخش اول حاوی بیان اجمالی اهداف معنوی و اجتماعی حج می‌باشد.
نویسنده برای نشان دادن جایگاه و اهمیت حج، به آیات و روایاتی تمسک جسته است. ابتدا آیات مربوطه را مورد بررسی قرار داده است:
- جَعَلَ اللَّهُ الْكعْبَةَ الْبَيتَ الْحَرَامَ قِيامًا لِّلنَّاسِ ﴿المائدة: ٩٧﴾
(خداوند [زیارت] کعبه را که بیت‌الحرام است، مایه قوام [دین و دنیای] مردم قرار داده است).
خداوند حکیم، به همه مسائل معنوی و اجتماعی حج، در کلمه جامع «قِيامًا لِّلنَّاسِ»، اشاره می‌کند.
- وَ أَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ یأْتُوك... لِّيشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ ﴿الحج: 27-28) (ای ابراهیم مردم را به حج بسیج کن تا بیایند... و منافع خویش را مشاهده نمایند).
- وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَ أَمْنًا ﴿البقرة: ١٢٥﴾ (به یاد آورید که ما خانه کعبه را مرجع و مأمن انسان‌ها قرار دادیم).
- وَ لْيطَّوَّفُوا بِالْبَيتِ الْعَتِيقِ ﴿الحج: ٢٩﴾ (باید بر این خانه دیرینه طواف کنند).
در این بخش، به اهمیت و جایگاه حج، محور اجتماع همگانی بودن حج و وابستگی موجودیت، استقلال، وحدت، حرکت و معنویت مسلمانان جهان به این مرکز اشاره شده است.
در ادامه، بیان شده است که در میان احکام و دستورات اسلام، به انجام حج و عمره بسیار تأکید شده است و این دلیل بر آن است که در اعمال حج، اهداف مهم و اسرار دقیقی نهفته است.
طبق روایتی، هشام بن حکم، از حضرت امام صادق(ع) درباره فلسفه حج سؤال می‌کند و آن حضرت، مصالح اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی حج را متذکر می‌شود[۲].
در خبر فضل بن شاذان نیشابوری از حضرت امام رضا(ع)، بیان شده است که: گذشته از منافع معنوی حج و خارج شدن از گناهان و خضوع و خشوع در برابر خدای متعال، منافعی اقتصادی نیز از ناحیه آن به همه اهل شرق و غرب عالم می‌رسد و خواسته‌های مردم اطراف و بلاد مختلف در اثر گردهمایی در جاهایی که وسیله تجمع فراهم می‌گردد، بررسی و حل و فصل می‌شود و علوم و اخبار امامان(ع) به منطقه‌های گوناگون منتقل می‌شود[۳].
در بخش دوم، نخست در ضمن سه باب (مجموعا مشتمل بر 23 فصل)، به بیان وجوب حج و عمره، شرایط حج و عمره، احکام، واجبات و آداب و سنن عمره و حج پرداخته شده است[۴].
سپس در خاتمه، آداب مکه معظمه و عمره مفرده، احکام مصدود و محصور و برخی از مسائل متفرقه بیان شده است[۵].
در بخش سوم، در ضمن دوازده فصل، اعمال و آداب مدینه منوره و بعضی دعاهای مأثوره بیان شده است[۶].
پایان‌بخش کتاب، جدیدترین استفتائات حج و عمره است که به‌صورت پرسش و پاسخ (375 سؤال و جواب) بیان شده است[۷].
وضعیت کتاب
در پاورقی‌های اندک کتاب، به ذکر آدرس آیات و روایات و توضیح برخی از کلمات پرداخته شده است.
فهرست مطالب در اول کتاب و فهرست اصطلاحات و اماکن در آخر آن آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.