ابوعلی قومسانی، احمد بن محمد
ابوعلی قومسانی (متوفی ٣٧٨ق)، عارف بزرگ که در کتب تراجم ذکری از او به میان نیامده است.
| ابوعلی قومسانی، احمد بن محمد | |
|---|---|
 | |
معرفی
ابوعلی قومسانی، از اصحاب جعفر خلدی (متوفی ٣٤٨ق) و ابوبکر بن طاهر ابهری (متوفی حدود ٣٣٠ق) و ابراهیم بن شیبان قرمیسنی (احتمالاً متوفی ٣٣٧ق) و از معاصران ابوالعباس قصاب (متوفی در اواخر قرن چهارم)، یکی از عارفان بزرگ ناحیه غرب ایران بوده است که در کتب متداول زندگی‌نامه مشایخ تصوّف، ذکری از او به میان نیامده است، ولی رساله‌ای در مقامات او باقی است.
منابع ترجمه
منبع اصلی اطلاعات تاریخی در باب ابوعلی قومسانی، همان اطلاعاتی است که از شیرویه بن شهردار دیلمی همدانی (445-509ق) صاحب «طبقات اهل همدان» باقی است و در «تاريخ الإسلام» ذهبی و متون دیگر از طریق او نقل شده است، اما یاقوت با دقت بیشتری نام و نشانی ابوعلی قومسانی را برای ما حفظ کرده است. ذهبی به‌صورت: ابوعلی احمد بن محمد بن علی مزدین (مزدَئن) قومسانی نهاوندی زاهد، ساکن «انبَط» قریه‌ای از کوره همدان نقل می‌کند، ولی یاقوت که همان شیرویه بن شهردار را در اختیار داشته است، با دقت بیشتری نسب‌نامه قومسانی را برای ما حفظ کرده است. روی قراین می‌توان حدس زد که مزدین/ مردین، یک نام بوده است و با اطمینان می‌توان گفت که مزدین / مردین، نامی است که والدین او بر او نهاده‌اند.
دلیل گمنامی
علت گمنامی ابوعلی قومسانی و در پرده ماندن مقامات او، ظاهرا این است که با همه شهرت و اعتباری که در روزگار حیات خویش و حتی سال‌های پس از مرگش داشته است، آنچه از او بازمانده است و در مقامات او ثبت شده و یا در بعضی منابع کهن زندگی‌نامه او دیگران نقل کرده‌اند، فقط و فقط مقداری کرامت است و این کرامت‌ها نیز بر محور نوعی رؤیا و منامات شکل گرفته است.
آنچه در مقامات قومسانی از دیدار با خضر و منامات و رؤیاهای او، نقل شده است... نمونه‌هایی از ذهنیت جامعه عصر اوست و سلطه ایدئولوژی اهل سنت بر محیط و کینه‌ای که نسبت به اهالی «رفض» داشته‌اند.
وفات
ابوعلی قومسانی در سال ٣٧٨ق، درگذشت.[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا، ص9-12
منابع مقاله
شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا، «مقامات ابوعلی قومسانی عارف قرن چهارم همدان»، بخارا، مهر و آبان 1393، شماره 102، ص8-26: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1420744/