ابن حاج سلمی، حمدون بن عبدالرحمن
ابن حاج، ابوالفیض حمدون بن عبدالرحمان بن حمدون سُلمى مِرداسى (1174-7 ربیع‌الثانى 1232ق/1761-24 فوریه 1817م)، مفسر، ادیب و فقیه مالكى.
| ابن حاج، حمدون بن عبدالرحمان | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابن حاج، ابوالفیض حمدون بن عبدالرحمان بن حمدون سُلمى مِرداسى |
| نام پدر | عبدالرحمان بن حمدون |
| ولادت | 1174ق |
| محل تولد | فاس، مصر |
| رحلت | 1232ق |
| مذهب | مالکی |
| منصب | حسبه فاس، مظالم مغرب |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | طیب بن كیران، بنانى، شیخ مرتضى، شیخ كوهن |
| برخی آثار | نفحةالمسك الداري لقاري صحیح البخاري، تقایید مختلفة، رسالة في اجتماع‌النفي و القید |
ازهری، كنیه او را ابوالمواهب آورده است.
تولد
ابن حاج در سال 1174ق در فاس متولد شد و پرورش یافت.
اساتید
علوم دینى و ادبى را نزد استادانى چون طیب بن كیران، بنانى، یازغى و عبدالقادر بن شقرون فرا گرفت. در سفر حج با دانشمندان بنام زمان مانند شیخ مرتضى و شیخ كوهن در مكه ملاقات و از آنان كسب فیض كرد.
جایگاه علمی
شهرت و مهارت او در فقه و ادب موجب حرمتش نزد امیران گردید، چنان‌كه پس از تسلط وهابیان بر سرزمین حجاز، عبدالله بن سعود وهابى، برای دعوت به آیین خود، نامه‌هایى به اطراف و از جمله فاس فرستاد و اصول مذهب وهابى را تشریح كرد. ابن حاج از جانب سلطان مولى سلیمان امیر فاس مأموریت یافت كه جواب نامه را تهیه كند.
مناصب
او مدتى نیز تصدی حسبه فاس و مظالم مغرب را بر عهده داشت و گفته شده كه در امر به معروف و نهى از منكر و رفع ستم از مردمان اهتمام خاصى داشت.
آثار
ابن حاج تألیفاتى در مسائل فقهى، كلامى، تفسیر، منطق و جز آن دارد:
چاپى
نفحةالمسك الداري لقاري صحیح البخاري كه زركلى از چاپ آن اطلاع داده است. بروكلمان نیز ضمن ضبط نام آن به شكل بهجةالمسك الداري لقاري تاریخ‌البخاري كه غیر دقیق به نظر مى‌رسد، از چاپ آن در فاس بدون ذكر تاریخ خبر داده است.
خطى
1. تألیف في قوله تعالى: و آیة لهم اللیل نسلخ منه النهار، در تفسیر؛
2. تقایید مختلفة، كتابخانه صبیحیه سلا؛
3. تقیید على قوله تعالى: تلك حدود الله، در تفسیر؛
4. الثمر (یا التمر) المهتصر من روض المختصر، حواشى بر شرح تفتازانى بر تلخیص‌المفتاح خطیب قزوینى؛
5 و 6: دو مجلد دیوان اشعار؛
7. رسالة في اجتماع‌النفي و القید؛
8. رسالة في كلمة «قال» الواقعة بین رجال الحدیث ذكراً او حذفاً؛
9. شرح عقود الفاتحة؛
10. مقامات حمدونیة، كه احتمالاً با مقامة حمدون ابن الحاج موجود در كتابخانه جلاوی پاشا در مراكش یكى است؛
11. مقصورة في العروض؛
12. نوافح‌الغالیة في المدائح السلیمانیة كه احتمال دارد با یكى از دو دیوان وی منطبق باشد.[۱]
پانویس
- ↑ قره‌بگلو، سعیدالله، ج3، ص294-295
منابع مقاله
قره‌بگلو، سعیدالله، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.