ابن قاسم غزی، محمد بن قاسم
ابن قاسِم‌ِ غَزّی، ابوعبدالله شمس‌الدين محمد بن قاسم بن محمد ابن محمد (859 - 918ق/1455-1512م)، فقيه شافعى و اديب.
| ابن قاسم، غزی، ابوعبدالله شمس‌الدين محمد بن قاسم بن محمد بن محمد | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | محمد بن قاسم بن محمد بن محمد؛ |
| نام‌های دیگر | ابن قاسم، غزی، ابوعبدالله شمس‌الدين محمد بن قاسم بن محمد بن محمد؛ |
| لقب | شمس‌الدين؛ |
| تخلص | ابن قاسم، غزی؛ |
| نام پدر | قاسم بن محمد بن محمد؛ |
| ولادت | 859ق؛ |
| محل تولد | غزّه؛، شام(فلسطین)؛ |
| محل زندگی | فلسطین، مصر؛ |
| رحلت | 918ق؛ |
| طول عمر | 59؛ |
| خویشاوندان | |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | شافعى؛ |
| پیشه | تدریس، افتا، خطابه؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | فقيه، اديب؛ |
| اساتید | بدرالدين ماردانى، جوجری، حصنى، جمال‌الدين کورانى؛ |
| معاصرین | شهاب‌الدين ابشيهى، سخاوی؛ |
| برخی آثار | 1. فتح القريب المجيب فى شرح الفاظ التقريب؛ |
سخاوی او را ابن غرابيلى خوانده است.
ولادت
ابن قاسم در غزّه تولد و نشأت يافت.
تحصیلات و اساتید
او در همانجا به فراگيری علوم مختلف از قبيل حديث، فقه و ادبيات روی آورد و قرآن را حفظ کرد.
وی در 881ق/1476م به مصر رفت و تحصيلات خويش را نزد مشايخ مشهور آنجا، از جمله بدرالدين ماردانى که حساب و جبر را به وی آموخت و جوجری، حصنى، جمال‌الدين کورانى و ديگران ادامه داد.
تدریس، افتاء
سپس در جامع ازهر به تدريس پرداخت و همراه با آن به افتاء و خطابت در جامع القلعه نيز مشغول بود.
معاصران
او با مشاهير مصر در آن روزگار مانند شهاب‌الدين ابشيهى و سخاوی ارتباط داشته و به ويژه با سخاوی اطلاعات علمى و کتاب مبادله مى‌کرده است. سخاوی تنها کسى است که از زندگى ابن قاسم با تفصيلى بيشتر سخن گفته است، ولى در منابع ديگر فقط نام نوشته‌های او آمده است.
وفات
چون سخاوی پيش از ابن قاسم غزی درگذشته است به وفات وی اشاره‌ای ندارد، اما حاجى خليفه تاريخ درگذشت وی را ثبت کرده است.
آثار
مهم‌ترين اثر باقيمانده از ابن قاسم:
1-فتح القريب المجيب فى شرح الفاظ التقريب،
است که نام ديگر آن القول المختار فى شرح غايه الاختصار است و نخستين بار در 1278ق، در قاهره به صورت سنگى به چاپ رسيده و پس از آن بارها تجديد چاپ شده است. به علاوه در 1310ق در سنگاپور همراه با شرحى به زبان مالايايى، و در 1894م در ليدن با ترجمه‌ای به فرانسه توسط وان دن برگ به چاپ رسيده است.
بر اين کتاب شروحى نيز نوشته شده که از آن جمله شرح ابراهيم باجوری است که از 1272ق به بعد چندين بار در مصر چاپ شده و زاخاو ترجمه بخشى از آن در کتاب «فقه اسلامى» منتشر کرده است.
آثار خطى:
1.حاشيه على شرح الجار بردی لشافيه ابن الحاجب،
چند نسخه از آن در هاله آلمان، انستيتوی خاورشناسى شوروی و پترزبورگ موجود است.
2.حواشى على حاشيه الخيالى،
که شرح عقائد نسفى است و نسخه‌ای از آن در کتابخانه دانشگاه پرينستون موجود است.
3.فتح الرب المالک بشرح الفيّه ابن مالک،
که نسخه‌های آن در کتابخانه‌های ازهريه مصر و ظاهريه دمشق موجود است. [۱].
پانویس
- ↑ سلماسى، مهدی، ج4، ص436-435
منابع مقاله
سلماسى، مهدی، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.
وابسته‌ها
فتح القريب المجيب في شرح الفاظ التقریب، أو، القول المختار في شرح غایة الإختصار
التجريد الصريح لأحاديث الجامع الصحيح
شرح متن أبي شجاع للعلامة ابن قاسم الغزي المسمى بفتح القريب المجيب في شرح ألفاظ التقريب
حاشية على القول المختار في شرح غاية الإختصار
[[حاشية العلامة الفاضل و القدوة الکامل الشیخ إبراهیم البیجوري علي شرح العلامة إبن قاسم الغزی علی متن الشیخ أبي شجاع في مذهب الإمام الشافعي رضي الله عنه]]
فتح القریب المجیب فی شرح الفاظ التقریب
حاشية الباجوري علی شرح العلامة ابن قاسم الغزي علی متن أبي شجاع