إعلام الأريب بحدوث بدعة المحاريب
إعلام الأريب بحدوث بدعة المحاريب، نوشته ادیب، محدّث، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، محراب‌سازی در مساجد را از نظر فقهی (در مکتب پیروان خُلفا) بررسی می‌کند و آن را بدعت می‌شمارد. همچنین رساله‌ای به نام «تحذير الساجد من بدع بناء المساجد» (گردآوری ابوحذیفه ابراهیم بن محمد) در همین زمینه، ضمیمه این کتاب شده است.
| إعلام الأريب بحدوث بدعة المحاريب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده)
فره، عماد طه (محقق) ابوحذيفه، ابراهيم بن محمد (گردآورنده) |
| عنوان‌های دیگر | تحذیر الساجد من بدع بنائ المساجد |
| ناشر | حزب کمونیست ایران (مارکسیست لنینیست مائوئیست) |
| مکان نشر | مصر - طنطا |
| سال نشر | 1411ق - 1990م |
| چاپ | 2 |
| موضوع | مسجدها-احادیث,محرابهای اسلامی - احادیث,معماری مساجد - احادیث,محرابهای اسلامی - معماری - احادیث |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP۲۶۱/س۹الف۶ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- جلال‌الدین سیوطی، نوشته است: در این کتاب، به بررسی بدعت ساختن محراب در مساجد پرداختم؛ زیرا برخی غافل شده و پنداشته‌اند محراب‌سازی، مشروع است و در مسجدالنبی(ص) زمان پیامبر(ص) محراب وجود داشته است! در صورتی که هرگز محرابی در آنجا نبوده است و همچنین در زمان خلفای چهارگانه و دیگران تا پایان قرن اول هیچ محرابی نساختند و ساختن محراب در اول قرن دوم حادث شد؛ در حالتی که از پیامبر(ص) روایت نهی از بنای محراب وارد شده است و اینکه محراب، از شئون کنیسه‌ها است و از «أشراط الساعة» شمرده می‌شود[۱].
ساختار و محتوا
هر دو رساله و به‌ویژه رساله دوم، مختصر است و تقسیم و فصل‌بندی خاصی در میان نیست. برخی از مباحث مهمّ کتاب حاضر عبارت است از: دلالت محراب بر قبله و جواز یا حرمت محراب‌سازی.
انتقاد
دیدگاه سیوطی مبتنی بر دریافتی شخصی از روایات است و در بحث حاضر مورد انتقاد هم واقع شده است؛ محقق کتاب، عماد طه فره، یادآور شده است: مناوی در فيض القدير نوشته است: نظر نویسنده، بر اساس برداشتی خاصّ از الفاظ روایت (روایت ابن عمرو که در آن آمده است: «اتقوا هذه المذابح - يعني المحاريب -») است که (مراد از محراب چیزی جز محرابهای رایج در مساجد فعلی نیست)؛ در صورتی که این سخن درست نیست و ابن اثیر تصریح کرده است که منظور از «محاریب» در این روایت، «صدور المجالس» یعنی ابتدا و اول مجلس‌ها است و روایت انس از همین باب است که: «كان يكره المحاريب» («محاریب» را دوست نمی‌داشت)؛ یعنی خوش نمی‌داشت که در اول مجلس بنشیند و بالاتر از مردم باشد[۲].
نمونه مباحث
- ابن ابی‌شیبه با سند از ابن مسعود نقل کرده است که او گفت: «اتقوا هذه المحاريب»؛ یعنی درباره این محراب‌ها، خودتان را از عقوبت الهی نگهدارید[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.