أهوال القبور و أحوال أهلها إلی النشور

أهوال القبور و أحوال أهلها إلى النشور، تألیف امام حافظ ابوالفرج عبدالرحمن بن احمد بن رجب حنبلى متوفى 795ق است. موضوع عام کتاب اخلاق است و موضوع خاص آن معاد و قیامت و موضوع اخص آن احوال قبر است.

أهوال القبور و أحوال أهلها إلی النشور
پدیدآوران	ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد (نویسنده) آل زهوی، دانی بن منیر (مصحح)
ناشر	المکتبة العصرية
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1424 ق یا 2004 م
چاپ	1
شابک	‎9953-435-83-9
موضوع	برزخ - احادیث رستاخیز - احادیث فشار قبر - احادیث مردگان - احادیث مرگ - احادیث
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏141‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏4‎‏الف‎‏2
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

کتاب به زبان عربى است، و اکثر مطالب آن روایات منقول از پیامبر اکرم(ص) و صحابه است.

انگیزه نگارش

مؤلف در مقدمه کتاب، پس از حمد و ثناى خداوند متعال و اقرار به یگانگى او، و شهادت به رسالت پیامبر(ص)، بر پیامبر و خاندان آن حضرت و صحابه‌اش درود مى‌فرستد.

وى در بخشى از مقدمه کتاب، انگیزه تألیف آن را درخواست جمعى از برادران صالح ذکر کرده است که از ایشان درخواست نموده‌اند، اخبارى که درباره عالم برزخ و احوال مردگان است بر ایشان جمع‌آورى کند. چون شنیدن این مطالب موجب پند و موعظه دل‌ها و بیدارى اهل غفلت است. آنگاه بیان مى‌کند که ایشان، آنچه از کتاب و سنت و اخبار پیشینیان و کلام حکیمان بدست آوردم، به طور اختصار در این نوشتار آورده است.

زمان نگارش

زمان تألیف کتاب دقیقا معلوم نیست؛ اما با توجه به زمان فوت مؤلف در 795ق احتمالا این اثر در اواسط قرن هشتم نوشته شده است. گرچه در خاتمه کتاب، تاریخ اتمام کتابت آن را پانزدهم ربیع الآخر سال 851ق، و بدست احمد بن محمد معروف به ابن قطعه حنفى عنوان کرده‌اند.

ساختار

این کتاب داراى سیزده باب است که مؤلف در مقدمه، نام تمام ابواب را به طور کامل آورده است و برخى ابواب داراى یک یا چهار فصل است و برخى از فصول مهم آن عبارتند از: النهی عن تمنی الموت و الاجتهاد فی الطاعة قبل مجیئه، نعیم القبر، انتفاع أهل القبور بمجاورة الصالحین و تأذّیهم من مجاورة الفاسقین، معرفة الموتى بحالهم فی الدنیا قبل الدفن، و ما یمنع من دخول ارواح المؤمنین و الشهداء الجنة....

گزارش محتوا

بى‌گمان اولین منزل از منازل سفر آخرت، منزل قبر و احوال مربوط به آن است، آگاهى از آن موجب ایجاد آمادگى لازم و تهیه اسباب و لوازم مورد نیاز آن است.

در این نوشتار مؤلف سعى کرده تا در پرتو آیات و اخبار، به ذکر احوال اموات از لحظه مرگ تا زمان حشر بپردازد، لذا ابواب کتاب را تقریبا بر این اساس مترتب کرده است.

شروع هر باب با روایات تفسیرى است و در ادامه روایات مختلف از مجامع و کتب روائى اهل سنت آورده شده است. روایات مرتبط با موضوع باب است و بیشتر آنها منقول از صحابه است. اسناد به طور کامل ذکر شده و حتى در مواردى نام کتابى که روایت از آن نقل شده، آورده است. ذکر اختلافات لفظى احادیث و اشاره به ضعف سند یا روات بعضى احادیث، بخشى دیگر از کار مؤلف است؛ اما تقریبا هیچ روایتى را از منابع شیعى نیاورده است.

با آنکه در مقدمه گفته است، درصدد آنست تا از کتاب و سنت هر آن چه در این موضوع است، گردآورى کند و به طور مختصر بیاورد. پایان بخش کتاب اشعارى در پند و موعظه گرفتن از اهل قبور است.

نسخه حاضر

این کتاب در چاپخانه عصریّه بیروت در سال 1424ق به چاپ رسیده، ولى نوبت چاپ آن ذکر نشده است.

کتاب تک جلدى، و در قطع وزیرى، و شابک آن 9-83-435-9953 NBSI است.

این اثر توسط الدانی بن منیر آل زهوى تحقیق شده، و منابع و مآخذ برخى احادیث و گاهى هم ضعف سند یا روات مورد پژوهش واقع گردیده است.

در موارد فراوانى مأخذ و منبعى برای احادیث نقل نمى‌کند، لذا این پژوهش از این جهت ناقص است.

کتاب فقط فهرست مطالب دارد که نام کامل ابواب و فصول هر یک را به تفصیل آورده است.

منابع مقاله

مقدمه تحقیق و متن کتاب اهوال القبور.