آداب الفلاسفة
آداب الفلاسفة، خلاصه‌ای از کتاب «نوادر الفلاسفة و الحكماء»، تألیف پزشک مسیحی دوره عباسی و مترجم آثار یونانی به عربی، حنین بن اسحاق (194-260ق)، به قلم نویسنده‌ای ناشناس به نام محمد بن علی بن ابراهیم بن احمد بن محمد انصاری، با تحقیق و مقدمه فلسفه‌پژوه معاصر مصری، عبدالرحمن بدوی (1917- 2002م)، است که سخنانی حکمت‌آمیز از فیلسوفان گوناگون یونان را عرضه می‌کند.
| آداب الفلاسفة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حنین بن اسحاق (نويسنده)
انصاری، محمد بن علی (خلاصه کننده) بدوی، عبدالرحمن (مصحح) |
| ناشر | المنظمة العربية للتربية و الثقافة و العلوم. معهد المخطوطات العربية |
| مکان نشر | کویت |
| سال نشر | 1406ق - 1985م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1406 /آ4 98 BBR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- حنین بن اسحاق، گفته است: کتاب حاضر، کلمات نادر و جالب فیلسوفان و حکیمان و آداب معلمان قدیم است که حکمت را تأسیس کردند و گسترش دادند و مطالب حکیمانه را در سراسر دنیا منتشر ساختند و رسمیت بخشیدند، تا آنکه حکمت با آنان شناخته شد و سخنانشان در بین مردم شهرت یافت و در باب فلسفه و چگونگی شناخت، فیلسوفان فرقه‌فرقه شدند و اختلافاتی پدیدار شد...[۱].
- عبدالرحمن بدوی در مقدمه عالمانه‌اش، توضیحات ارزنده‌ای را درباره ارزش کتاب حاضر و تأثیرش بر آثار بعدی بیان کرده است؛ از جمله اینکه تعداد 11 نویسنده را نام برده که از این اثر در کتاب‌هایشان استفاده کرده‌اند[۲].
ساختار و محتوا
این اثر، تقسیم به بخش و فصل و مانند آن نشده است و مطالبش، نظم الفبایی یا موضوعی نیز ندارد، بلکه با مرور اجمالی مطالب این کتاب (سخنان حکیمان و گفتگوها یا مکاتباتشان)، نظم خاصّی مشاهده نشد، جز موارد ذیل:
- فرقه‌های فلاسفه؛
- نقش‌های نگین انگشتر حکیمان؛
- اجتماعات و گفتگوهای حکیمان؛
- آداب و سخنان حکیمان نامدار.
نمونه مباحث
- گویند که بر انگشتر سقراط نوشته شده بود: «من غَلَبَ عقلَه هواه افتضح»[۳]؛ یعنی: هرکسی که هوا و هوسش بر عقلش غلبه کند، رسوا شود.
- بر انگشتر فرفوریوس نیز نوشته شده بود: «من صان لسانَه كثر أعوانُه»[۴]؛ یعنی: هرکسی که زبانش را نگهدارد، یارانش فراوان شود.
- «آداب لقمان حکیم»:... «ثلاثة لا يعرفون إلّا في ثلاثة مواطن: الحليم عند الغضب و الشجاع في الحرب و أخوك عند حاجتك إليه»[۵]؛ یعنی: سه کس شناخته نمی‌شوند، جز در سه وضعیت: صبور و بردبار در هنگامه خشم و شجاع در میدان جنگ و برادرت در زمانه نیازمندی تو به او.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.