«أل. موت» أو ايديولوجيا الإرهاب الفدايي
«أل. موت» أو ايديولوجيا الإرهاب الفدايي اثر سمیرة بن عمو، با مراجعه لغوی عبدالکریم حسن، کتابی است پیرامون فرقه اسماعیلیه و بررسی دیدگاه این فرقه پیرامون مسئله ترور که به زبان عربی و در دوران اخیر نوشته شده است.
| «أل. موت» أو ايديولوجيا الإرهاب الفدايي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بن عمو، سمیرة (نویسنده) حسن، عبدالکريم (مراجعه) |
| سال نشر | مجلد1: 1996م , |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب با دو مقدمه از نویسنده آغاز و مطالب در سه باب و هر باب در سه فصل، تنظیم شده است. نویسنده در ابتدا، تاریخ و ادبیات اسماعیلی را مورد بحث قرار داده و سپس، به بررسی متون این فرقه پرداخته و در نهایت، دیدگاه این گروه پیرامون ترور را بررسی نموده است.
گزارش محتوا
در مقدمه طبع اول، به معرفی فرقه اسماعیلیه و خاستگاه آن در ایران و سوریه، پرداخته شده است. به گفته نویسنده، در قرن یازدهم میلادی و پس از وفات المستنصر، خلیفه فاطمی، فرقه حشاشین نشأت گرفت. موطن و جایگاه نخستین این فرقه، در ایران و سپس در سوریه بوده و علی‌رغم اینکه فرقه ایرانی آن، فرقه اصلی و فرقه سوری، فرقه تابع و فرعی بود، در عالم غرب، بیشتر فرقه سوری آن شناخته شده است.[۱]. در باب اول، در سه فصل زیر، به معرفی تاریخ و ادبیات فرقه اسماعیلیه پرداخته شده است. نویسنده در فصل اول، به‌منظور تعریف حرکت و قیام اسماعیلیه، به معرفی مذهب شیعه و چگونگی شکل‌گیری آن در صدر اسلام و اختلافات به وجود آمده بر سر خلافت و جانشینی پیامبر(ص) پرداخته است. بعد از شمردن ائمه شیعه تا امام صادق(ع) بحث را با فرزند آن حضرت؛ یعنی اسماعیل و فرقه اسماعیل ادامه می‌دهد[۲]. لازم به ذکر است که نویسنده اطلاع دقیقی از مذهب تشیع و تاریخچه آن ندارد زیرا آغاز تشیع را بعد از شهادت حضرت علی(ع) یا همراه با قیام مختار ثقفی می‌داند و آن را صرفاً یک حرکت سیاسی معرفی می‌کند[۳]. در فصل دوم، به‌منظور معرفی شاخه نزاریه اسماعیلیه، ابتدا زندگی‌نامه مختصری از حسن صباح ارائه گردیده و سپس به معرفی نزاریه ایران و سوریه پرداخته شده است. نص اصلی مربوط به سیره و زندگی‌نامه حسن صباح به نام «قصه سیدنا» مفقود گردیده و امروزه تنها راه دست‌یابی به زندگی‌نامه و اطلاعاتی پیرامون این شخص، فقط از دو طریق ممکن است که عبارت است از نوشته‌های عطاملک جوینی و رشیدالدین فضل‌الله که در این فصل، به بررسی هر دو طریق پرداخته شده است. در این دو نوشتار نیز مواردی مبهم و تاری وجود دارد که یکی از آن‌ها نپرداختن به دلیل مهاجرت «صباح» به مصر است.[۴]. نویسنده نیز به دلیل نبود منابع کافی به‌طور مختصر از آن حجرت سخن می‌گوید[۵]. در پایان این فصل پای سخن مؤلف درباره نزاریان سوریه می‌توان نشست[۶]. نویسنده در فصل سوم ضمن مکاتبات اسماعیلیه در الموت، دعوت اسماعیلیه را به قسمت قدیم و جدید تقسیم نموده است: دعوت قدیم، خود به سه مرحله تقسیم شده است: نخست مرحله قبل از رفتن فاطمیان به مصر (که مرحله اختمار و حضانت نام گرفته است)؛ دومین مرحله، مرحله‌ای است که به مرگ المستنصربالله ختم می‌شود؛ و سوم مرحله پس از مرگ المستنصر است (در این مرحله، اسماعیلیه به دو شاخه مستعلیه و نزاریه تقسیم می‌شود). دعوت جدید، پس از مرگ مستنصر بوده و خود به دو قسمت تقسیم شده: مرحله قبل از سقوط قلعه الموت و مرحله پس از سقوط آن[۷]. باب دوم، در سه فصل، به معرفی و بررسی متونی مربوط به اسماعیلیه اختصاص یافته است که به ترتیب عبارتند از:
- «الفصول الأربعة»؛ که کتابی است منسوب به صباح[۸].
- «کتاب فی سبعه فصول لسیدنا»؛ کتابی است که هشت سال بعد از وفات صباح نگارش شده است. این کتاب اثر نویسنده‌ای ناشناس است که در بعضی نسخ، به شخصی به نام ابواسحاق منسوب گردیده است. این کتاب در هفت فصل تنظیم شده و از جمله مباحث و موضوعات مطرح شده در آن عبارتند از: خدایان ساختگی مردم از افکار و تصوارت خود؛ تجلی «العلی العظیم» در این عالم در صورت خاص آن؛ وصف عالم مادی و طبیعی؛ وصف عالم روحانی و..[۹].
- قصیده‌ای از شاعری نزاری در مدح فدایین ثلاثه؛ که ابتدا قصیده ترجمه شده و سپس به معرفی قصیده و نویسنده آن پرداخته شده است.[۱۰].
در باب آخر، ضمن سه فصل، ایدئولوژی ترور و ترس و جان‌فشانی که از اعتقادات و باورهای اسماعیلیه است، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در این باب به ترتیب، به تشریح مفهوم «جهاد»، «جنه»، «نار» و «امامت» بنا بر سه متن «دعائم الاسلام» نوشته قاضی نعمان؛ «الهفت بابی بابا سیدنا» و «التصورات» یا «روضة التسليم» نصیرالدین طوسی پرداخته شده است.[۱۱]. در خاتمه، ضمن تشریح واژه «شیخ» در فرهنگ اسماعیلیه، خلاصه‌ای از مطالب، ارائه گردیده است.[۱۲]. در بخش از خاتمه، اسطوره‌ای که مارکوپولو از اسماعیلیه نقل نموده آمده است.[۱۳].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب و منابع در انتهای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۴]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.[۱۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.