ابن عساکر، علی بن حسن
| نام | ابن عساکر، علی بن حسن |
|---|---|
| نام های دیگر | ابوالقاسم ثقة الدین علی بن حسن دمشقی
ابن عساکر، ابوالقاسم ثقة الدین علی بن الحسن ابن عساکر، علی بن الحسن |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 571 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مولف | AUTHORCODE6372AUTHORCODE |
معرفى اجمالى
«ابو القاسم، على بن حسن بن هبة الله شافعى»، معروف به ابن عساكر، مورخ، محدث و سياح دمشقى، در سال 499ق، متولد شد. او، از بزرگان فقهاى شافعى است و صاحب اشعارى نيز هست، اما در اين زمينه چندان قوى نيست. ابن عساكر، به سبب حفظ و روايت احاديث بسيار، كثرت سفرهاى علمى و استفاده از مشايخ بزرگ در شهرهاى اسلامى و نيز تأليف اثر چشم‌گير خود(تاريخ دمشق)، در شمار يكى از بزرگ‌ترين حافظان حديث و نويسندگان تاريخ در روزگار خويش به شمار مى‌آيد. با توجه به سلسله نسب پدرش، احتمالا عنوان ابن عساكر مربوط به خانواده مادرى او بوده است.
دوران زندگى او با انقراض سلاجقه شام و دوران حكمرانى نور الدين زنگى(569ق) و صلاح الدين ايوبى(589 ق) بر مناطق شام هم‌زمان بود. سياست اين پادشاهان، مبارزه با تبليغات فاطميون شيعى‌مذهب و حمايت از مذاهب اهل سنت بود، لذا گردآورى احاديث در اين زمان سخت بالا گرفت و ابن عساكر نيز در اين زمينه چهره‌اى درخشان شد.
به لحاظ علمى، او از 6 سالگى در دمشق مشغول به تحصيل شد. در ابتدا نزد پدر، برادر بزرگ‌تر و خانواده مادرى‌اش فقه و حديث آموخت. از ديگر اساتيد او در دمشق مى‌توان به ابوطاهر حنايى، ابوالبركات بن عبدحارثى، سبيع بن قيراط و... اشاره كرد. پس از فوت پدر، به بغداد رفت و در مدرسه نظاميه و ديگر حوزه‌هاى بغداد، حديث، فقه و نحو را آموخت.
در سال 521ق، به حج رفت و در مكه و مدينه نيز احاديث زيادى شنيد. پس از چهار سال به بغداد بازگشت و در آن‌جا در محضر اساتيدى چون ابوالقاسم هبة الله بن حصين، ابوالحسن على بن عبدالواحد دينورى و هبة الله شروطى استفاده كرد تا آن‌جا كه معلومات و محفوظات و بينش علمى او باعث شگفتى بغداديان شد. او، در طول اقامتش در بغداد به ساير شهرهاى عراق نيز سفر كرد و با محدثان و حافظان حديث گفت و شنود كرد، سپس به دمشق بازگشت و در آن‌جا ازدواج كرد و صاحب فرزند شد. او، در دومين سفر خود عازم ايران شد(سال 529ق) و به شهرهاى مختلفى در ايران سفر كرد و سفر او 4 سال به طول انجاميد.
او، در خراسان با ابوسعد عبدالكريم سمعانى، صاحب کتاب الانساب ديدار كرد و همراه او به نيشابور و هرات رفت. او، در اين سفر، کتاب«الاربعين» البدانية را مشتمل بر روايت 40 حديث از چهل محدث در 40 شهر نوشت. ابن عساكر پس از 13 سال سفرهاى علمى مختلف با كوله‌بارى از شنيده‌ها و نوشته‌ها و تجارب به دمشق بازگشت. شمار افرادى كه در زمينه حديث ملاقات كرده بود به 1300 مرد و 80 زن رسيده. او پس از اين سفرها، در سال 533ق، به تأليف و تصنيف و فعاليت‌هاى آموزشى پرداخت و اين امر تا روزهاى آخر زندگانى وى ادامه داشت.
ابن عساكر، شاگردان زيادى داشت كه غالبا همه از فقيهان و بزرگان حديث در آن روزگار بودند. اگر چه ابن عساكر به حكومت بى‌اعتنا بود، اما به لحاظ رتبه علمى و تخصصش، مورد احترام شاهان بود. نور الدين زنگى، علاوه بر حمايت و تشويق ابن عساكر در جمع‌آورى تاريخ دمشق، پس از تأسيس دار الحديث نوريه(اولين مركز تخصصى حديث)، سرپرستى آن را به وى واگذار نمود. ابن عساكر، در سال 571ق، در دمشق درگذشت و سلطان صلاح الدين ايوبى در تشييع جنازه وى حاضر شد و به امامت شيخ قطب الدين نيشابورى بر وى نماز خواند.
آثار
آثار و تأليفات ابن عساكر را بالغ بر 134 عنوان ذكر كرده‌اند كه غالب آنها در زمينه حديث، رجال و تاريخ است و در زير به برخى از آنها اشاره مى‌شود:
1. تاريخ دمشق: مهم‌ترين اثر ابن عساكر همين کتاب در 80 جلد است و فاصله زمانى پيش از اسلام تا قرن 6 قمرى را در بر گرفته است. اين کتاب، جامع‌ترين کتاب در جغرافياى تاريخى و زندگى‌نامه دانشمندان، محدثان و حافظان حديث شهر دمشق است؛
2. الاربعون؛
3. مناقب الشباب؛
4. مجمع الشيوخ؛
5. الاطراف للسنن؛
6. تشريف يوم الجمعة؛
7. فضل اصحاب الحديث.
وابسته‌ها
تاریخ مدینة دمشق / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
معجم الشیوخ / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تبیین کذب المفتری / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
طرق حدیث الغدیر / نوع اثر: کتاب / نقش: راوی
ترجمه الامام علی بن ابی طالب علیه السلام من تاریخ مدینه دمشق / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ترجمه الامام زین العابدین علی بن الحسین علیهما السلام / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
مختصر تاریخ دمشق لابن عساکر / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تاریخ دمشق الکبیر / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[ تهذيب تاريخ دمشق الکبير]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تبيين کذب المفتري فيما نسب إلي الإمام أبي الحسن الأشعري / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
علي بن ابي طالب(ع) در ذوق مخالف: حکايتهايي بديع و شيرين از زبان مخالفين امام علي عليه السلام در مورد زندگاني امام علي(ع) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده