الانتصار للقرآن
مؤلف كتاب،قاضى ابوبكر ابن الطيب الباقلانى از علماى قرن پنجم كه پيرامون موضوعات مختلف علوم قرآن مانند:جمع‌آورى مصاحف، قرائت‌هاى مختلف،و...نوشته شده است.
| نام کتاب | الإنتصار للقرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | قضاه، محمد عصام (محقق)
باقلانی، محمد بن طیب (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 69 /ب2الف8 |
| موضوع | قرآن - بررسی و شناخت
قرآن - علوم قرآنی |
| ناشر | دار الفتح |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1422 هـ.ق یا 2001 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2944AUTOMATIONCODE |
وى در سال 338 هجرى قمرى متولد و در سال 403 وفات نمود.
از آنجا كه وى متكلم و اشعرى مذهب بوده لذا روشى را كه در كتاب براى توضيح مطالب اخذ نموده و دنبال مى‌كند همانند بحث‌هاى كلامى است كه بصورت گسترده مطرح مى‌گردد.
انگيزه تأليف:
آنچه سبب تاليف اين كتاب شده(همانگونه كه در مقدمه ص 56 بيان مى‌كند)وجود نظرات مختلفى است كه دربارۀ قرآن وجود داشته،كه براى ابطال اين آراء و اعتقادات تلاش فراوانى نموده و هر كدام از آنها را بطور جداگانه مطرح و پاسخ مورد نظر را ارائه مى‌نمايد.
ساختار كتاب:
اين كتاب دو جلد و شامل مطالب زير است:
جلد اول داراى يك مقدمه از محقق و يك مقدمه از مؤلف
و 9 فصل به ترتيب زير است:
فصل اول:در بيان اعتراضاتى كه بر مصحف عثمان وارد شده.
فصل دوم:آنچه كه در علم به صحت نقل(مصحف)معتبر است.
فصل سوم:دربارۀ فضيلت خليفۀ اول و جمع و نگهدارى قرآن توسط وى.
فصل چهارم:دربارۀ فضيلت خليفۀ دوم و جمع و نگهدارى قرآن توسط وى.
فصل پنجم:دربارۀ فضيلت خليفۀ سوم و جمع و نگهدارى قرآن توسط ايشان.
فصل ششم:دربارۀ فضيلت حضرت على(ع)و جمع و نگهدارى قرآن توسط وى.
فصل هفتم:دربارۀ اختلاف افراد مذكور در عدد آيات قرآن.
فصل هشتم:در بيان رواياتى كه دلالت مى‌كنند بر اينكه قرآن بر سه حرف و چهار حرف و... نازل شده است.
فصل نهم:در بيان و توضيح حديث:انزل القرآن على سبعة احرف.
جلد دوم داراى 5 فصل به شرح زير است:
فصل دهم:در بيان استدلال به اجماع براى صحت قرائت‌ها.
فصل يازدهم:در توضيح رواياتى كه شيعه از اهل البيت نقل مى‌كند كه قرآن واقعى نزد ائمه موجود است.
فصل دوازدهم:در بيان روايت‌هايى كه از عائشه دربارۀ مصحف نقل شده است.
فصل سيزدهم:در بيان رد شبهاتى كه در آن نسبت خطاء و اشتباه به قرآن داده شده.
فصل چهاردهم:در توضيح و بيان آيه شريفه:لو لا كتاب من الله سبق.
ويژگى‌هاى كتاب الانتصار للقرآن
1-از مهمترين ويژگى‌هاى كتاب اين است كه هر موضوعى را كه مى‌خواهد مطرح نمايد بصورت سؤال و جواب(فان قالوا-قيل لهم) ذكر مى‌نمايد كه اين حالتى در خواننده ايجاد مى‌كند كه مطلب را پى‌گيرى نمايد و از طرفى باعث مى‌شود كه مطلب در ذهن رسوخ نمايد.
2-ويژگى ديگر اين كتاب بحث پيرامون مصحف عثمانى است كه از جهات مختلف مورد بررسى قرار گرفته مانند اهميت دادن خلفاء نسبت به حفظ قرآن-كتابت مصحف-اشكالاتى كه در اين زمينه از طرف فرقه‌هاى مختلف اسلامى بيان شده همراه با پاسخ آنها.
3-در مورد مسائل مختلف علوم قرآنى وجود نصّ صريح پيامبر(ص)براى ايشان ملاك است و هر كجا پيامبر(ص)تصريح نكرده باشند در آنجا اظهار نظر نمى‌كنند مانند مسأله اولين و آخرين آيه‌اى كه نازل شده در اين باره مى‌گويد:چونكه از پيامبر(ص)روايت نداريم و پيامبر آنرا بيان نكرده پس نمى‌توان نظر قطعى را ارائه نمود.(صفحۀ 237).
4-بحث پيرامونبسم الله الرحمن الرحيممبنى بر اينكهبسم اللهجزء سوره‌ها نيست
5-بحث از فضائل خلفاء راشدين و تلاش آنها جهت حفظ و نگهدارى و كتابت مصحف
6-ذكر فضائل هر كدام از خلفاء در فصل جداگانه-در صورتيكه همۀ آنها را مى‌توان در يك فصل بيان نمود.
7-مباحث مطرح شده در هر فصل بصورت پراكنده و در بعضى از موارد بدون ارتباط با عنوان فصل مى‌باشد مانند فصل آخر-كه در يك‌جا از محكم و متشابه و در جاى ديگر از حروف مقطعه بحث مى‌كند با اينكه عنوان فصل توضيح آيه:لو لا كتاب من الله سبق...مى‌باشد.
8-از آنجا كه روش مؤلف براى بيان مطالب بصورت قيل و قال(سئوال و جواب)مى‌باشد مطالب خيلى گسترده و در بعضى از موارد تكرار مكررات است
9-در جلد اول صفحۀ 132 نسبت به وجود امام زمان(عج)مطلبى را بيان مى‌كند كه خلاف حق است.
10-در صفحۀ 495-رواياتى را از حضرت على(ع)در فضيلت خلفاء نقل مى‌كند كه لازم است صحت آن بررسى شود.
11-از آنجا كه اين كتاب بيشتر عقايد شيعه را بررسى مى‌نمايد،پاسخ دادن به مطالب آن بايد مورد توجه قرار گيرد.و لازم است در نقد آن كتابى تاليف گردد.
نسخه‌شناسى
نام كتاب:الانتصار للقرآن
مؤلف:قاضى ابوبكر ابن الطيب الباقلانى
مشخصات كتاب به شرح ذيل است:
1-كتاب دو جلد،كه جلد اول داراى 420 صفحه و جلد دوم داراى 403 صفحه مى‌باشد
2-تاريخ نشر:1422 ه ق چاپ اول.
3-ناشر:انتشارات دار الفتح و التوزيع،اردن و انتشارات دار ابن حزم،لبنان
4-كاغذ:اعلى
5-جلد:گالينگور
6-تحقيق:دكتر محمد عاصم القضاة.به عنوان پايان‌نامه دكتراى دانشگاه ام درمان،سودان.
7-داراى فهرست مطالب و منابع و مآخذ در آخر جلد دوم،همچنين آدرس روايات در پاورقى.