إعلام الوری بأعلام الهدی
إعلام الورى بأعلام الهدى (ط - الحديثة)، اثر فضل بن حسن طبرسى، مختصرى از ديدگاه تاريخى شيعه درباره سيره رسول خدا(ص) و تاريخچه‌اى از زندگى امامان معصوم(ع) به زبان عربى است.
| نام کتاب | إعلام الوری بأعلام الهدی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث (محقق)
طبرسی، فضل بن حسن (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 36 /ط2الف6 1376 |
| موضوع | چهارده معصوم - احادیث
چهارده معصوم - سرگذشت نامه |
| ناشر | موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1376 هـ.ش یا 1417 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1045AUTOMATIONCODE |
إعلام الورى، يكى از مشهورترين كتب شرح حال و سيره مرضيه رسول اكرم و اهل بيت اطهار(ع) است. در اين کتاب مطالبى ذكر شده كه در كتب مشابه آن ديده نمى‌شود. مرحوم طبرسى كه در هر موضوعى از مباحث دين، محقق و صاحب نظر است، در اين باب نيز بسيار با ذوق و سليقه عمل كرده است؛ در شرح مطالب نه طريق افراط را پيموده كه خوانندگان را خسته كند و نه طريق تفريط را در پيش گرفته كه موضوعات را ناقص بگذارد و خواننده چيزى درك نكند [۱].
إعلام الورى، از روز نخست در ميان علماى شيعه مورد توجه قرار گرفته و همه مؤلفين در كتب خود از آن نقل مى‌كنند. علامه مجلسى در مطاوى بحار الأنوار تمام اين کتاب را نقل كرده و او را يكى از مآخذ معتبر دانسته است. يكى از مطالب شگفت كه انسان را متحير ساخته اين است كه کتابى به نام «ربيع الشيعة» از تأليفات ابن طاوس موجود است كه عينا همين إعلام الورى است، بدون اينكه فصول و ابواب آن هم تغيير كرده باشد [۲].
طبرسى کتاب خود را به يكى از شاهان شيعه مازندران با نام على بن شهريار بن قارن اهدا كرده و در مقدمه با ستايش فراوان از وى سخن گفته است [۳].
سپس مى‌گويد: اكنون كه روزگار مرا از خدمت در آستان او عاق كرده، مصمم شدم تا خدمتى به او كنم تا اين دورى را جبران كرده باشم. اين خدمت چيزى جز تأليف کتاب إعلام الورى به نام او نيست [۴].
بايد توجه داشت كه طبرسى در دوره‌اى زندگى مى‌كند كه شيعيان گرچه در ايران فراوانند، ولى حكومت در بيشتر نقاط در دست اهل سنت است. اين مسئله سبب مى‌شد تا نوشته‌هاى آنها به‌صورتى معتدل نگاشته شود تا باعث تحريك ديگران بر ضد شيعه نشود؛ لذا در زندگى‌نامه حضرت زهرا(س) كمترين اشاره‌اى به برخورد وى با حاكميت و روابط ميان آن حضرت با خليفه اول و دوم نشده است [۵].
وى در بحث دفن امام مجتبى(ع) با آنكه اشاره به حضور عايشه و اعتراض وى كرده، اما اين خبر را آورده كه از اصل قرار نبود تا امام را در كنار جدش پيغمبر دفن كنند، بلكه وى را براى تجديد عهد به آن سمت آوردند و قرار بود تا در بقيع كنار جده‌اش فاطمه بنت اسد دفن شود [۶].
يكى از ويژگى‌هاى اين کتاب، نقل از كتب معتبر نزد اهل سنت همچون صحيح بخارى، صحيح مسلم، دلائل النبوة ابوبكر احمد بن حسين بيهقى، کتاب المعرفة ابوعبدالله بن منده، شرف المصطفى ابوسعيد خرگوشى، عيون الأخبار ابن قتيبه، مقاتل الطالبيين ابوالفرج اصفهانى و تفسير يكى از بزرگان نيشابور است [۷].
مؤلف کتابش را در دو جلد و در ضمن چهار ركن تدوين كرده است كه هر ركن شامل ابوابى و هركدام از ابواب شامل فصول مختلفى است.
جلد اول با شرح زندگانى پيامبر(ص) آغاز شده و با شرح زندگى امام صادق (ع) پايان يافته است. شرح زندگانى بقيه معصومان در جلد دوم گنجانده شده است.
ركن اول در بيان احوالات و خصوصيات حضرت خاتم النبيين(ص) است كه شامل مطالب ذيل است: ذكر نسب و ولادت و اسماء و صفات و مدت حيات و وقت رحلت پيامبر؛ معجزات حضرت؛ ذكر مختصرى از حالات پيامبر از مبدأ تا هجرت و امر به قتال؛ جنگ‌هاى حضرت رسول (سرايا و غزوات)؛ زنان و خويشاوندان و كارگزاران پيغمبر؛ و تاريخ زندگى حضرت زهرا(س).
ركن اول يكى از مفصل‌ترين ركن‌هاى چهارگانه کتاب مى‌باشد كه مؤلف در آن به‌طور گسترده به زندگى پيامبر پرداخته و در پايان به خلاصه‌اى از زندگى حضرت زهرا(س) اشاره مى‌كند.
ركن دوم در بيان زندگانى اميرالمؤمنين على(ع) است كه شامل فصولى چند در تولد، اسماء و القاب، مدت خلافت، اثبات امامت، شركت در غزوات، شهادت و كيفيت دفن، مناقب و اولاد آن حضرت است.
ركن سوم در بيان زندگانى ده امام از حضرت امام حسن مجتبى تا زندگانى حضرت امام حسن عسكرى(ع) است.
ركن چهارم در دو بخش است: نصوص و روايات درباره ائمه دوازده‌گانه كه از منابع اهل سنت و شيعه نقل شده است و امامت امام عصر(عج).
پانويس
منابع مقاله
1. مقدمه و متن کتاب.
2. عزيزالله عطاردىقوچانى، زندگانى چهارده معصوم(ع): ترجمه إعلام الورى بأعلام الهدى، انتشارات کتاب‌فروشى اسلامى، تهران، 1390ق.
3. حسن خرسان (محقق)، إعلام الورى بأعلام الهدى، طبع القديمة، دارالكتب الإسلامية، تهران.