سوغات سفر
سوغات سفر یا تحفة الرائد در اصول عقائد، نوشته حاج شیخ علی قرنی گلپایگانی (متوفی 1292-۱۳۴۷ ق) در تبیین جامع مباحث اعتقادی به همراه داستان پیامبران است.
| سوغات سفر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قرنی گلپایگانی، علی (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | تحفة الرائد در اصول عقائد |
| ناشر | اسلامیه |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1380ش |
| چاپ | 2 |
| شابک | 964-481-090-2 |
| موضوع | شیعه - عقاید - پیامبران |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | /ق4س9 211/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و انگیزه نگارش
این کتاب با هدف تبیین و تقویت اصول بنیادین اعتقادات دینی نگاشته شده است. نویسنده درصد بوده تا درخور استعداد خویش کتابی در اصول اعتقادات که به منزله دیانت و اصل ایمان است بنویسد، تا شاید از این رهگذر بتواند از جوانان و کسانی که در عرصه دین مبتدی هستند محافظت نماید.[۱]
ساختار کتاب
این کتاب مشتمل بر شش فصل و یک خاتمه است. قابلتوجه اینکه نویسنده در مقدمه، ساختار را شش فصل و خاتمه ذکر کرده لکن در معرفی فصول به هفت فصل اشاره کرده است. به نظر خاتمه را ذیل فصل هفت قرار داده است. اما محتوای سه جلد کتاب تنها شامل چهار فصل است. مباحث فصل پنجم: در اثبات امامت دوازده نفر از اوصیای پیامبر اسلام(ص) فصل ششم: در معاد جسمانی و گرفتاری مردم در روز قیامت. فصل هفتم یا خاتمه: در ذکر عوالمی که قبل این عالم کنونی اساسا در این سه جلد مطرح نشده است. گویا این فصلها در جلد چهارم و.. مطرح شده که در دسترس نیست.
محتوای کتاب
فصل اول به اثبات صانع و وجود خداوند تعالی اختصاصیافته و در آن مباحثی درباره فطرت خداشناسی[۲] و دلایل عقلی بر وجود خداوند و وحدانیت او مطرح شده است. نویسنده در این راستا از آیات و روایات بهره گرفته است. موضوع بطلان دور و تسلسل و موضوع آفرینش انسان، از جمله ادلهای است که نویسنده در جهت اثبات وجود و وحدانیت خداوند مطرح کرده است.[۳]
فصل دوم در توحید و صفات ثبوتیه و سلبیه حضرت واجبالوجود است.[۴] اثبات توحید و یگانگی خداوند با استدلال به برهان نظم،[۵] اثبات قدرت خداوند،[۶] اثبات علم و اراده خداوند،[۷] عدالت خداوند باتکیهبر ادله عقلی و نقلی،[۸] بهاضافه مباحثی دیگر در صفات ثبوتی خداوند و صفات سلبی مانند ترکیب و جسمانیت،[۹] مباحث مطرح شده در این فصل است.
فصل سوم کتاب در نبوت عامه از حضرت آدم تا حضرت خاتم محمد بن عبدالله(ص) است[۱۰] و شامل مطالبی در خصوص ضرورت ارسال رسل و عصمت آنان است.[۱۱] نویسنده در مطالبی به وجوب عصمت انبیا اشاره کرده[۱۲] و از معجزه بهعنوان معرف پیامبران سخن گفته است.[۱۳] سپس به موضوع پیامبران اولوالعزم،[۱۴] کتب آسمانی[۱۵] و مطالب مرتبط دیگر با نبوت عامه پرداخته است.
در ادامه به داستان حضرت آدم(ع)، [۱۶] خلقت او و آنچه بر او گذشته از قبیل سجده ملائکه در برابر او،[۱۷] راندهشدن او از بهشت[۱۸] و دیگر وقایع پرداخته شده است. در ادامه داستان حضرت نوح (ع) [۱۹] هود و صالح و اصحاب رس آمده است. [۲۰] داستان ابراهیم و وقایع مختلف زندگانی او پایانبخش جلد اول کتاب است.[۲۱]
در دو جلد دیگر کتاب بهتفصیل به «داستان پیامبران» الهی میپردازد که در حقیقت شامل گزارشهای مختلفی از زندگی و رسالت چندین پیامبر است و هر یک حاوی نکات اخلاقی و اعتقادی برای خواننده است. نویسنده جلد دوم کتاب را با داستان حضرت لوط آغاز کرده است و ضمن اشاره به رویدادهایی که برای وی رخداده در نهایت به داستان عذاب قوم این پیامبر(ص) اشاره نموده است.[۲۲] در ادامه داستان حضرت خضر و ارتباط او با معصومان(ع) را بر اساس احادیث و روایات به همراه دعایی از ایشان ذکر کرده است.[۲۳] نویسنده پس از ذکر داستان ذوالقرنین و اشاره به داستان یأجوجومأجوج[۲۴] داستانهای دیگر پیامبران مانند یوسف(ع)، ایوب(ع)، شعیب(ع)، موسی(ع) و.... را آورده و در خاتمه حکایتهای متنوعی درباره قوم بنی اسرائیل و برخی انبیا آن مطرح کرده است.[۲۵] نویسنده در جلد سوم نخست متعرض داستان لقمان(ع)، فضایل و مواعظ او در قرآن و روایات شده[۲۶] سپس به داستان نبرد طالوت با جالوت اشاره کرده است.[۲۷] در ادامه داستان حضرت داود(ع) به همراه مواعظی برگزیده از زبور را آورده[۲۸] و ضمن اشاره به داستان اصحاب سبت،[۲۹] داستان سلیمان(ع) را بهتفصیل ذکر کرده و به حکمرانی و وقایع مرتبط با آن پرداخته است.[۳۰] داستان سایر پیامبران براساس آنچه در قرآن و کتب حدیث و روایت آمده از دیگر مطالب کتاب است. نویسنده بخشی از مطالب کتاب را به داستان اصحاب رقیم، اصحابکهف به همراه مطالبی در حقیقت روح، همچنین اصحاب اخدود اختصاص داده است.[۳۱] بخشی دیگر از کتاب درباره پیامبران غیرمعروف است. نویسنده ضمن ذکر داستان آنان چندین موعظه اخلاقی را نیز ذکر کرده است.[۳۲]
فصل چهارم به نبوت حضرت خاتم النبیین(ص) اختصاصیافته است.[۳۳] نویسنده پیش از مطرحکردن داستان پیامبر اکرم(ص) متعرض مطالبی درباره اجداد ایشان شده و از جد سوم ایشان عبدمناف ملقب به هاشم سخن گفته است.[۳۴] همچنین به عبدالمطلب و فضایل و وقایع دوران ایشان اشاره کرده است.[۳۵] در ادامه به داستان عبدالله پدر پیامبر اکرم(ص) پرداخته و ضمن اشاره به موحد بودن پدر و اجداد پیامبر(ص)، مطالبی درباره آدابورسوم جاهلیت مطرح کرده است.[۳۶]
نویسنده مطالب مختص به پیامبر اکرم(ص) را از ولادت و وقایع مرتبط با آن، آغاز کرده است. سپس از دوران شیرخوارگی،[۳۷] شمایل آن حضرت[۳۸] و برخی فضائل اخلاقی و خصائص ایشان سخن گفته است.[۳۹] به دنبال آن مطالبی درباره ازدواج پیامبر(ص) با حضرت خدیجه،[۴۰] نزول وحی بر پیامبر(ص) و مبعوثشدن ایشان به رسالت مطرح کرده است.[۴۱] وی در پایان کتاب به معجزه پیامبر(ص) و مواردی از اعجاز قرآن کریم اشاره کرده است.[۴۲]
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ج1، صفحه اول و دوم؛ متن، ج3، ص360-361
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ج1، صفحه دوم؛ متن، ج1، ص5-6
- ↑ ر.ک: متن، ج1، ص10- 12
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده ج1، صفحه دوم؛ متن، ج1، ص 67
- ↑ ر.ک: همان، متن، ج1، ص67- 81
- ↑ ر.ک: همان، ص81- 84
- ↑ ر.ک: همان، ص84- 86
- ↑ ر.ک: ص90- 103
- ↑ ر.ک: همان، ص116، 119
- ↑ مقدمه نویسنده، ج1، صفحه دوم، متن، ج1، ص130
- ↑ ر.ک: متن، ج1، ص130- 131
- ↑ ر.ک: همان، ص157- 159
- ↑ ر.ک: همان، ص159- 163
- ↑ ر.ک: همان، ص169
- ↑ ر.ک: همان، ص173
- ↑ ر.ک: همان، ص 184
- ↑ ر.ک: همان، ص 192
- ↑ ر.ک: همان، ص 215
- ↑ ر.ک: همان، ص 283
- ↑ ر.ک: همان، ص308- 335
- ↑ ر.ک: همان، ص336
- ↑ ر.ک: متن، ج2، ص3- 26
- ↑ ر.ک: همان، ص26- 42
- ↑ ر.ک: همان، ص42- 68
- ↑ ر.ک: همان، ص402- 437
- ↑ ر.ک: متن، ج3، ص4- 31
- ↑ ر.ک: همان، ص31- 36
- ↑ ر.ک: همان، ص37- 80
- ↑ ر.ک: همان، ص80- 83
- ↑ ر.ک: همان، 3، ص84- 148
- ↑ ر.ک: همان، ص 301- 324
- ↑ ر.ک: همان، ص324- 353
- ↑ ر.ک: همان، ص360
- ↑ ر.ک: همان، ص361- 383
- ↑ ر.ک: همان، ص383- 399
- ↑ ر.ک: همان، ص399- 414
- ↑ ر.ک: همان، ص416- 438
- ↑ ر.ک: همان، ص438
- ↑ ر.ک: همان، ص441، 460
- ↑ ر.ک: همان، ص497- 509
- ↑ ر.ک: همان، ص509 – 524
- ↑ ر.ک: همان، ص524- 544
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.