ملاصدرا (کتاب)
ملاصدرا: زندگی، شخصیت و مکتب صدرالمتألهین، اثر سید محمد حسینی خامنهای (متولد 1314ش- مشهد) به زندگی، شخصیت، و مکتب صدرالمتألهین (صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی (979-1050ق)) میپردازد و هدف آن معرفی فلسفه او بهعنوان یک فلسفه خالص ایرانیاسلامی و تبیین تأثیر ژرف او بر جامعه جهانی است.
| ملاصدرا(خامنهای، محمد) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خامنهای، محمد (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | زندگی، شخصیت و مکتب صدر المتالهین |
| ناشر | بنياد حکمت اسلامی صدرا |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1379ش - 1394ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-92244-6-7 |
| موضوع | صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، 979 - 1050ق. - نقد و تفسیر - فلسفه اسلامی - سرگذشتنامه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /خ2م7 1121 BBR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب در دو جلد و هر جلد در چندین بخش، ابتدا به بررسی زندگی، شخصیت و مکتب ملاصدرا میپردازد و در ادامه بهتفصیل در مورد اساتید و آثار او شامل کتب فلسفی، عرفانی، تفسیری، حدیثی، اخلاقی و منطقی بحث میکند.
سبک نگارش
این کتاب بهجای نقل صرف، مباحث را با دقت و عمق تحلیل میکند و به ریشهیابی افکار و استدلالها میپردازد. نویسنده در شرح مطالب، به متون کهن و آثار دیگر صدرالمتألهین و معاصرانش ارجاع میدهد و از شواهد و دلایل استفاده میکند[۱].
گزارش محتوا
کتاب به طور گسترده به ابعاد مختلف زندگی و آثار ملاصدرا میپردازد که بهمنظور آشنایی بیشتر با محتوای کتاب، بهصورت خلاصه و بهعنوان نمونه، به قسمتی از آنها اشاره میشود: زندگی و شخصیت: این بخش زندگی صدرالدین محمد قوامی شیرازی را از دوران کودکی در شیراز آغاز میکند، جایی که او از خانوادهای بزرگ و ثروتمند بود. تأکید میشود که ملاصدرا در دوره تحصیل، استعداد و هوش بالایی نشان داد و به فلسفه، حکمت، فقه، تفسیر و علوم مختلف پرداخت. منابع به مهاجرت او از شیراز به قزوین و اصفهان اشاره میکنند، دورانی که مصادف با اوج شکوه حکومت صفوی و حضور علمای بزرگ مانند شیخ بهائی و میرداماد بود که ملاصدرا از محضر آنان بهره برد. همچنین بر انزوای او در دوران سالک بودن (حدود سیسال) و تأثیر این دوره در تقویت تواناییهای روحی و عقلی وی اشاره میشود[۲].
اساتید و شاگردان از جمله اساتید برجسته ملاصدرا، شیخ بهائی (بهاءالدین محمد عاملی) و میرداماد (محمدباقر) بودند که ملاصدرا در درس و سیره آنان تبحر یافت. شیخ بهائی علاوه بر مقام علمی، بهعنوان فقیه و محدث و همچنین اهل ذوق و لطافت طبع شاعرانه شناخته میشد. میرداماد نیز بهعنوان یکی از بزرگترین حکمای زمان خود و صاحب مکتب حکمت متعالیه معرفی میشود. از شاگردان مشهور ملاصدرا، فیض کاشانی است که دارای مهارت در حدیث، تفسیر، فقه و عرفان بود[۳].
آثار فلسفی-عرفانی؛ آثار فلسفی ملاصدرا شامل مجموعهای از کتب و رسائل است که برخی از آنها شهرت جهانی دارند. مهمترین اثر، «الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة» نام دارد که در چهار سفر عقلی و معنوی تنظیم شده است و بحثهای عمیق هستیشناسی، حرکت جوهری و عقل و معقول را در بر میگیرد. رساله «حدوث العالم» که در آن ملاصدرا نظریه حدوث دَهری (حدوث زمانی و ذاتی عالم) را مطرح میکند و آن را از نظریات قدما متمایز میسازد. همچنین «الشواهد الربوبیه» خلاصهای از مکتب فلسفی او، بهویژه در مباحث مبدأ و معاد است[۴].
آثار تفسیری و حدیثی ملاصدرا آثار تفسیری متعددی دارد که برجستهترین آنها «مفاتیح الغیب» است. این کتاب تفسیر قرآن را با فلسفه و عرفان درآمیخته و میتوان آن را مقدمهای بر تفسیر قرآنی دانست. او همچنین آثاری در شرح حدیث دارد، از جمله شرحی بر اصول کافی که نشاندهنده تسلط او بر فقه و عرفان در کنار علوم عقلی است[۵].
آثار اخلاقی و تربیتی ملاصدرا دارای آثاری در زمینه اخلاق و تربیت است، مانند کتاب «کسر اصنام الجاهلیة» و رسالاتی در باب تهذیب نفس. این آثار به هدف تبیین اصول اخلاقی و عرفانی برای سالکان سلوک الهی نوشته شدهاند[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.