مصائب حلاج

مصائب حلاج، نوشته لویی ماسینیون(۱۸۸۳-۱۹۶۲)، به بررسی جامع زندگی، افکار و محاکمات حسین بن منصور حلاج، عارف شهید قرن چهارم هجری می‌پردازد و جایگاه او را در تاریخ تصوف و اسلام تحلیل می‌کند.

مصائب حلاج
پدیدآوران	ماسینیون، لویی (نويسنده) دهشیری، ضیاءالدین (مترجم)
عنوان‌های دیگر	عارف شهید قرن چهارم هجری
ناشر	جامى
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1383ش
چاپ	1
شابک	‎964-7468-40-7
موضوع	حلاج، حسین بن منصور، 234 - 309ق. - نقد و تفسیر - عارفان - سرگذشت‌نامه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ح‎‏8‎‏م‎‏2‎‏ ‎‏1382 278/4 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب مشتمل بر مقدمه مترجم، مقدمه نویسنده و ده فصل سازماندهی شده است که هر یک به جنبه‌های مختلف زندگی و اندیشه حلاج می‌پردازد.

گزارش محتوا

فصل اول: زندگی نامه: این فصل به شرح جامع زندگی حسین بن منصور حلاج اختصاص دارد.

در این فصل، ترجمه زندگی‌نامه حلاج بر اساس روایت بشر حَمَد ارائه شده و اطلاعاتی درباره محیط تولد، اساتید، و شاگردان حلاج، و یک جدول زمانی از وقایع مهم زندگی او به صورت دقیق آورده شده است.

فصل دوم: سال‌های نوآموزی: این فصل به دوران تربیت و آموزش حلاج می‌پردازد. در این فصل، مباحثی پیرامون محیط تولد، اساتید و مرشدان حلاج مانند: سَهل تُستَری، عَمرو مَکّی، جُنید، شِبلی و ابن عَطا مطرح شده است. همچنین، گفت‌وگوها، دیدارهایش با افراد مهم و داستان‌های مرتبط با دوره نوآموزی او شرح داده شده است.

فصل سوم: مسافرت‌ها و تبلیغ اندیشه‌ها: در این فصل، سفرهای متعدد حلاج و چگونگی تبلیغ اندیشه‌هایش مورد بررسی قرار می‌گیرد. از جمله سفرهای او به خراسان، هندوستان و چین و همچنین نقش او در ارتباطات سیاسی و اجتماعی و میزان توسعه‌یافتگی اندیشه‌هایش در هر کشور بحث شده است .

فصل چهارم: موعظه و ارشاد همگان و تهمت سیاسی: این بخش به فعالیت‌های عمومی حلاج در بغداد، شامل موعظه‌ها و ارشادات او به مردم می‌پردازد. همچنین، اتهامات سیاسی علیه او، از جمله اتهام غصب قدرت متعالی الهی، مطرح شده و رابطه او با حکومت عباسی و نقش او در میان مردم تحلیل می‌شود.

فصل پنجم: اتهام، دادگاه، بازیگران این صحنه فجیع: این فصل به جزئیات اتهامات وارد شده بر حلاج، فرآیند دادگاه‌ها و نقش بازیگران اصلی این صحنه فجیع می‌پردازد. مباحثی همچون اتهام عشق، دیدگاه‌های فقهی و قضایی، نحوه رفتار او در دادگاه و شخصیت ابن داوود به عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران، بررسی شده است.

فصل ششم: محاکمات: در این فصل، محاکمات متعدد حلاج، از جمله محاکمه اول و دوم، به تفصیل شرح داده شده است . جزئیات بازجویی‌ها، انتقال او به زندان‌های مختلف، وظیفه ابن عبدلله حامد به عنوان قاضی، مقدمات کار و نحوه صدور حکم محکومیت او مورد بررسی قرار می‌گیرد .

فصل هفتم: شهادت: این فصل به شهادت و مرگ حلاج اختصاص دارد . روایات مربوط به لحظات آخر زندگی او، سخنانش در پای چوبه دار، و تأثیر شهادت او بر افراد و جوامع مختلف شرح داده شده است . همچنین، روایات مرتبط با آثار و تألیفات او نیز در این بخش آورده شده است .

فصل هشتم: حلاج در برابر اسلام: این فصل رابطه حلاج را با عقاید اسلامی مختلف و نحله‌های فکری معاصر او بررسی می‌کند . دیدگاه‌های حلاج در مورد توحید، نبوت، و جایگاه او در تصوف و عرفان اسلامی مورد تحلیل قرار گرفته است .

در ابتدای این فصل می‌خوانیم: ما در اینجا با پایداری تاریخی و بسیار نامنتظره روبه‌رو هستیم، یعنی با بقاء سرسختانه شخصیتی معنوی در خاطر مسلمانان، که به عبث براثر ائتلاف قوه سیاسی و سران دینی مسخ شده، و به‌صورت سرچشمه و به‌مانند نوع جمال و عشق در افسانه عامیانه و ادبیات عالمانه، تجلیل و تکریم شده است.

فصل نهم: حلاج در برابر تصوف و عرفان: این فصل به جایگاه حلاج در برابر مکاتب تصوف و عرفان می‌پردازد. شامل مباحثی درباره دوره مباحثات و مشاجرات او با مشایخ و مخالفان تصوف، طریقت‌های دینی، و عقاید ویژه او در عرفان است .

فصل دهم: افسانه: فصل پایانی به بررسی افسانه‌ها و روایات خارق‌العاده‌ای که پیرامون حلاج شکل گرفته‌اند، اختصاص دارد . این بخش شامل داستان‌های عامیانه، کرامات و باورهای مرتبط با او است که نشان‌دهنده تاثیر و جایگاه حلاج در فرهنگ عمومی است .

منابع مقاله

متن کتاب.