امام علی(ع) و اقتصاد اسلامی

امام علی(ع) و اقتصاد اسلامی ، به قلم پژوهشگر، فهرست‌نویس، مترجم و نهج‌البلاغه‌پژوه معاصر و بنیان‌گذار مؤسّسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع)، محمد دشتی (۱۳۳۰- ۱۳۸۰ش)، است که می‌کوشد نسل جوان معاصر را با عملکردها و پیام‌های عالی امام علی(ع) در زمینه نظارت بر بازار، خرید و فروش، كار و توليد، انفاق و ايثارگرى، عمران و آبادى و كشاورزى و... آشنا سازد. این کتاب، جلد سوم از مجموعه «آشنایی با الگوهاى رفتارى امام علی(ع)» است.

امام علی(ع) و اقتصاد اسلامی
پدیدآوران	دشتی، محمد (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	امام علی(ع) و اقتصاد
ناشر	مؤسسه فرهنگی تحقيقاتی اميرالمومنين (علیه السلام)
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1390ش
چاپ	4
شابک	‎978-964-6422-23-0
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• محمد دشتی، اثر حاضر را این گونه معرفی کرده است:

نوشتار نورانى و مبارك و ارزشمندى كه در پيش روى داريد، تنها برخى از «الگوهاى رفتارى» آن يگانۀ بشريّت، باب علم نبىّ‌، پدر بزرگوار امامان معصوم عليهم‌السلام، تنها مدافع پيامبر (ص) به هنگام بعثت و دوران طاقت فرساى هجرت، و جنگ‌ها و يورش‌هاى پياپى قريش، و نابود كنندۀ خط كفر و شرك و نفاق پنهان، اوّل حافظ و جامع قرآن، و قرآن مجسّم، حضرت اميرالمؤمنين على عليه‌السلام است كه همواره با قرآن بود، و با قرآن زيست و از قرآن گفت، و تا بهشت جاويدان، در كنار چشمۀ كوثر و پيامبر (ص)، وحدتشان جاودانه است.

• نویسنده، رفتارهای امام علی علیه‌السلام را به 2 بخش اختصاصی و عمومی تقسیم کرده و بعد از توضیح رفتارهای اختصاصی، افزوده است: بعضى از رفتارهاى امام علی علیه‌السلام زمان و مكان نمى‌شناسد، و همواره براى الگوپذيرى ارزشمند است مانند: 1 - ترويج فرهنگ نماز 2 - اهميّت دادن به نماز اوّل وقت 3 - ترويج فرهنگ اذان 4 - توجّه فراوان به بازسازى، عمران و آبادى و كشاورزى و كار و توليد 5 – شهادت‌طلبى و توجّه به جهاد و پيكار در راه خدا 6 - حمايت از مظلوم....

ساختار و محتوا

• این اثر بعد از مقدمه و توضیح «ضرورت‌ها» (سياست‌هاى اقتصادى امام عليه‌السلام و اعتدال‌گرائى در وقف)، از 5 فصل اصلی به ترتیب ذیل تشکیل شده است:

1. فصل اول: رهنمودهای اقتصادی (7 بخش)
2. فصل دوم: كار و توليد و خودکفایی (2 بخش)
3. فصل سوم: انفاق و ايثارگرى (3 بخش)
4. فصل چهارم: عمران و آبادانى (5 بخش)
5. فصل پنجم: كشاورزى و باغداری (2 بخش).

• در پایان نیز با عنوان «در چشمه‌سار نهج‌البلاغه»، سخنانی از امام علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه درباره «اعتدال در دنيا»، «مسئوليّت بيت‌المال»، «وظائف كارگزاران مالياتى» و «برخورد با غارت‌گران بيت‌المال» بیان شده است.

نمونه مباحث

• «1- تقسيم عادلانۀ غنائم جنگى در بصره»: در جنگ‌ها و فتح شهرها همواره غارتگران تاريخ با ظلم و ستم برخورد مى‌كردند، و هر كس و هرچه مى‌يافتند از آن خود مى‌دانستند، و فاتحان مغرور به لشگريان خود اجازه غارت كردن مى‌دادند، و خود هرچه مى‌خواستند برمى‌داشتند. عدالت را نه نسبت به مردم و نه لشگريان خود رعايت مى‌كردند. امّا پس از فتح بصره و شكست ناكثين، حضرت اميرالمؤمنين على عليه‌السلام:

1. با عفو عمومى، مردم بصره را آزاد گذاشت.
2. و جان و مال و ناموسشان را حفظ كرد، و لشگر را از هرگونه تعرّضى بازداشت.
3. با اسيران با مهربانى برخورد و آزادشان كرد.
4. آنگاه دَرِ بيت‌المال را گشود و طلا و نقره‌ها را ارزيابى كرد و بگونه‌اى محاسبه فرمود كه به هر سربازى 500 درهم رسيد نه كم و نه زياد، و براى خود نيز 500 درهم برداشت.
5. مردى آمد و گفت: يا اميرالمؤمنين عليه‌السلام اگر من در جنگ نبودم، قلب و جانم با شما بود مرا نيز عطائى ده. امام 500 درهم سهم خود را به او بخشيد.

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.