نگارگری در دربار شاهرخ
نگارگری در دربار شاهرخ تألیف محمدرضا غیاثیان (متولد 1362ش) پژوهشگر هنر اسلامی؛ کتابی است که به بررسی تولیدات کتابخانه سلطنتی شاهرخ تیموری (حک: 807-850 ق) و تحلیل نسخههای خطی مصور این دوره میپردازد. این اثر توسط مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در تهران منتشر شده و نخستین تحقیق جامع درباره کتابهای مصور دوره شاهرخ تیموری محسوب میشود.
| نگارگری در دربار شاهرخ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | غیاثیان، محمدرضا (نویسنده) |
| ناشر | میراث مکتوب |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-600-203-299-7 |
| موضوع | نگارگری ایرانی - دوره تیموریان |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | NC 960 |
ساختار
کتاب در چهار فصل اصلی سازماندهی شده است: 1) اوضاع سیاسی و فرهنگی، 2) تولید کتاب در کتابخانه شاهرخ، 3) نسخههای جامعالتواریخ مصورشده در دربار شاهرخ، و 4) سایر نسخههای مصورشده در دربار شاهرخ.
گزارش کتاب
کتاب «نگارگری در دربار شاهرخ» اثر محمدرضا غیاثیان، پژوهشی تخصصی در حوزه نسخهشناسی و هنر کتابآرایی دوره تیموری است. این اثر که در مجموعه «نسخهپژوهی» مؤسسه میراث مکتوب منتشر شده، به بررسی نظاممند تولیدات کتابخانه سلطنتی شاهرخ تیموری در هرات میپردازد.
فصل اول کتاب به تحلیل اوضاع تاریخی و سیاسی دوره تیموری پس از مرگ تیمور تا پایان حکومت شاهرخ اختصاص دارد. در این فصل ویژگیهای شخصیتی شاهرخ، شیوههای مشروعیتبخشی به حکومت، و سیاستهای حمایتی او از هنرها به تفصیل بررسی شده است. نویسنده نشان میدهد که چگونه تولید کتابهای نفیس به ابزاری مهم برای نمایش قدرت و مشروعیت حکومت تبدیل شده بود.
فصل دوم به بررسی فرآیند تولید کتاب در کتابخانه شاهرخ میپردازد. غیاثیان در این فصل با تقسیم کتابهای موجود در کتابخانه شاهرخ به سه دسته (کتابهای منتقلشده از دیگر کتابخانهها، کتابهای بازسازیشده، و کتابهای تولیدشده جدید)، فهرستی جامع از این نسخهها ارائه میدهد. بر اساس یافتههای نویسنده، تنها هشت نسخه مصور شناختهشده مستقیماً به فرمان شاهرخ تولید یا نوسازی شدهاند.
یکی از مهمترین بخشهای کتاب، فصل سوم است که به تحلیل چهار نسخه از «جامعالتواریخ» رشیدالدین فضلالله همدانی میپردازد. نویسنده نشان میدهد که چگونه شاهرخ به حفظ و احیای این آثار تاریخی همت گماشت و حافظ ابرو را مأمور تکمیل بخشهای مفقود آنها کرد. فصل چهارم نیز به بررسی چهار نسخه دیگر که در دربار شاهرخ تولید شدهاند، اختصاص دارد.
از دستاوردهای مهم این کتاب، بازسازی چرخه تصاویر نسخه پراکنده «مجمعالتواریخ» و «جامعالتواریخ» پس از ده سال پژوهش میدانی نویسنده در موزهها و کتابخانههای مختلف جهان است. کتاب با ارائه 160 برگ مصور شناساییشده، منبعی ارزشمند برای پژوهشگران هنر اسلامی و نسخهشناسان محسوب میشود.
این اثر با رویکردی میانرشتهای و با استفاده از روشهای نوین نسخهشناسی، تصویر جامعی از سیاستهای فرهنگی شاهرخ و نظام تولید کتاب در دربار او ارائه میدهد. تحلیلهای دقیق نویسنده درباره مهاجرت نسخهها و تغییرات اعمالشده بر آنها، این کتاب را به مرجعی مهم در مطالعات هنر تیموری تبدیل کرده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات