روشهای تحقیق در زبانشناسی
روشهای تحقیق در زبانشناسی تألیف لیا لیتوسیلتی، ترجمه مریم سادات فیاضی، روشهای تحقیق در زبانشناسی کتابی است راهنما شامل تقریباً تمامی مفاهیم کلیدی، اصول بنیادین و روشهای متداول در پژوهشهای زبانشناختی. از اینرو این کتاب میتواند منبع جامعی باشد برای پژوهشگرانی که به دنبال مقدمات زبانشناسی و مباحث نظری و عملی در این حوزه هستند.
| روشهای تحقیق در زبانشناسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | لیتوسیلتی، لیا (نویسنده) فیاضی، مریم سادات (مترجم) |
| ناشر | دانشگاه گیلان |
| مکان نشر | رشت |
| سال نشر | 1396 |
| شابک | 0ـ146ـ153ـ600ـ978 |
| کد کنگره | |
ساختار
کتاب از ده بخش تشکیل شده است.
گزارش کتاب
روشهای تحقیق در زبانشناسی کتابی است راهنما شامل تقریباً تمامی مفاهیم کلیدی، اصول بنیادین و روشهای متداول در پژوهشهای زبانشناختی. از اینرو این کتاب میتواند منبع جامعی باشد برای پژوهشگرانی که به دنبال مقدمات زبانشناسی و مباحث نظری و عملی در این حوزه هستند. کتاب دربردارندۀ موضوعاتی چون طرح پرسشهای تحقیق، آمیختن روشهای کمی و کیفی، طراحی تحقیق کمی، تحلیل پیکرهای، طراحی تحقیق کیفی و .... است.
ده فصل این کتاب خواننده را در درک مسائل کلیدی، اصول و مفاهیم بنیادین روشهای تحقیق در زبان شناسی راهنمایی خواهد کرد. ایدههایی که نویسندگان فصول مختلف این کتاب ارائه میکنند، مفاهیم جدید و روزآمدی است که در مقالات و کتابهای موجود در ادبیات این حوزه منتشر میشوند و از این حیث، این مجموعه منبعی است دست اول و بهروز، هم برای محققان و هم برای دانشجویان زبانشناسی. از یک سو، دانشجویان تازهکار، سبک این کتاب را در توضیح شفاف مفاهیم کلیدی به همراه مثالهای فراوان بسیار مفید خواهند یافت و با خواندن این کتاب، رابطۀ بین نظریه و عمل در روش تحقیق را در خواهند یافت و از سوی یگر محققان و مدرسان کارکشته و باتجربۀ زبانشناسی، از بحثهای انتقادی کتاب (بهویژه در فصول پایانی) سود خواهند جست.
این کتاب تعمداً به بررسی مراحل مختلف طرحهای پژوهشی، روشهای گردآوری دادهها و تحلیل دادهها در زبانشناسی نمیپردازد. دلیل این امر نه تنها آن است که فصول کتاب هم برای محققان باتجربه و هم محققان تازهکار تدوین شده است، بلکه افزون بر آن به این دلیل نیز هست که در زمینه موضوعات مذکور، کتابها و منابع بسیار خوبی وجود دارد و بحث درباره این موضوعات تکرار مکررات خواهد بود. این کتاب را باید در کنار منابع دیگری که مکمل کتاب هستند مطالعه کرد. مهمترین این منابع عبارتاند از راهنماهای جامع طرحهای پژوهشی (مانند کتاب «طرحهای پژوهشی در زبانشناسی» تألیف رای و بلومر 20006)؛ مقدمات روش تحقیق در زبان شناسی (مانند «روشهای تحقیق در زبانشناسی کاربردی» اثر دورنی 2007؛ و کتابهای درسی مربوط به روش تحقیق در آموزش زبان.
این کتاب در سه بخش تدوین شده است: مسائل، روشهای تحقیق کمی و مبتنی بر پیکرۀ دادهها، روشهای تحقیق کیفی. این تقسیمبندی صرفاً جهت سادگی ارجاع به مطالب صورت گرفته است. خواننده در خلال مطالعۀ کتاب درخواهد یافت که نه تنها برخی از روشها را نمیتوان به سادگی ذیل روشهای کمی و کیفی قرار داد، بلکه دلایل کافی نیز وجود دارد که گنجاندن روشهای مذکور در ذیل هر طبقه را رد میکند. اکثر فصل هایی که در این کتاب ذیل روشهای کیفی قرار گرفتهاند، بیانگر روشهایی هستند که هم اکنون در حوزۀ زبانشناسی، رواج فراوان دارند. هر فصل این کتاب، با خلاصهای از موضوعات آن فصل آغاز میشود و سپس موارد زیر دنبال خواهد شد: معرفی مفاهیم بنیادین و مسائل کلیدی؛ ارائۀ مثالهای روشنگر و گویا که از تحقیقات جدید زبانشناختی استخراج شدهاند؛ تبیین نقشی که روش مورد بحث در حوزۀ زبانشناسی دارد و در صورت نیاز، بررسی امکان تلفیق آن روش تحقیق با روشهای دیگر؛ ارائۀ پیشنهاداتی برای مطالعۀ بیشتر در آن حوزۀ خاص.
دو فصل اول کتاب (بخش یکم) به بررسی اصول بنیادینی میپردازد که در پس سؤالات تحقیق و مفروضات رایج در مورد روشهای تحقیق کمی و کیفی جا دارند. این دو فصل بهویژه برای محققان تازهکار جالب خواهد بود.
فصل 1 که به قلم جِین ساندرلند نوشته شده، نگاهی به پرسشهای تحقیق خواهد افکند: چرا به پرسشهای تحقیق نیاز داریم؟ پرسشهای تحقیق، چه پیامدهایی برای دادهها و تحلیلهای زبانشناختی خواهند داشت؟ این فصل مثالهای فراوانی را دربارۀ انواع طبقهبندی پرسشهای تحقیق ارائه میکند که این مثالها از مطالعات اخیر در زمینۀ جامعهشناسی زبان استخراج شدهاند.
فصل 2 به قلم جو آنگوری به بررسی انتقادی ترکیب یا آمیزش روشهای کیفی و کمی در تحقیقات زبانشناسی میپردازد. در این فصل، روشهای سهضلعی و آمیخته مورد بررسی قرار خواهند گرفت. نویسنده در این فصل با توسل به گفتمان محیط کار، برخی از مزایا و نواقص کلانانگارههای ترکیبی را تبیین خواهد کرد.
سه فصل بعدی (بخش دوم) به روشهای تحقیق کمی و مبتنی بر پیکرۀ دادهها در زبانشناسی میپردازد. هدف این فصلها، بررسی دقیق طرحهای تحقیقات کمی و پیکرهمحور است و در این راه بر مراحل عملی مورد نیاز محققان برای درک و اجرای این طرحهای تحقیقی، تأکید ویژه خواهد شد. این هر سه فصل، دیدگاه نسبتاً جامعی نسبت به مفروضات رایج در مناقشات مربوط به روشهای کیفی و کمی در اخیتار خواننده قرار می گذارند.
فصل 3 به قلم سباستین رازینگر، رایجترین اصول حاکم بر تحقیقات کمی (اعم از صورتبندی فرضیه، کمیت پذیری دادهها و اعتبار و پایانی دادهها) و پرکاربردترین طرحهای کمی مورد استفاده در تحقیقات زبانشناختی را معرفی میکند. این فصل سپس به بررسی پرسشنامهها در تحقیقات کمی پرداخته و ایدههای عملی فراوانی را در مورد نحوه طراحی، عبارتبندی و رمزگذاری پرسشنامهها پیشنهاد میدهد.
فصل 4 به قلم اریز لیوون، مکمل فصل قبلی است زیرا توجه خود را معطوف به جزئیات تحلیل کمی زبان نموده و به طور خاص، به این موضوع میپردازد که چگونه میتوان فرضیههایی برای اینگونه تحلیلها مطرح کرد و اعتبار آنها را سنجید. این فصل سپس به بررسی دو نوع آزمون آماری رایج در زبانشناسی میپردازد: آزمون آماری کای دو و آزمون تی. در پایان، نویسنده نحوۀ تفسیر نتایج کمی و امکان ترکیب روشهای کمی و کیفی در تحقیقات را مورد بحث قرار میدهد.
در فصل 5 پاول بیکر، زبانشناسی پیکرهمحور را معرفی مینماید. در این فصل موضوعاتی مانند اصول نظری مربوط به تکنیکهای زبانشناسی پیکرهمحور، ساخت و تفسیر یک پیکره، انواع پیکرههای زبانی و انواع مختلف پرسشهای مطرح در زبانشناسی پیکرهمحور مورد بحث قرار میگیرد. همچنین نمونههایی از کاربرد پیکرههای زبانی نیز ارائه شده است که به طور عمده از مطالعات پیشین در حوزههای سبکشناسی، تحلیل گفتمان، زبانشناسی قضایی و آموزش زبان استخراج شدهاند. در پایان این فصل با ارائۀ نمونههایی از بسامد واژگان، کلیدواژهها، همآیندها و اَعلام، شیوۀ تحلیل پیکره نشان داده شده است.
پنج فصل بعدی (بخش سوم) پیرامون روشهای کیفی در زبانشناسی است که مجموعهای از اصلیترین روشهای رایج را در بر میگیرد. این روشها عبارتاند از رویکردهای تحلیل گفتمانی، قوم نگاری زبانی، مصاحبهها و گروههای کانونی، تحلیل چندوجهی و تحلیل روایت. هر پنج فصل بخش سوم، نگاهی انتقادی به موضوع خود دارند و در کنار معرفی روشهای مرسوم، پیشنهاداتی نیز در زمینۀ روشهای نوظهور ارائه خواهند کرد. همچنین تمام فصلهای این بخش از کتاب، کمابیش به مناقشات جاری در زمینۀ رابطۀ بین سطح خرد و کلان در پژوهشهای زبانی پرداختهاند.
فصل 6 به قلم جودیت باکستر، چهار رویکرد تحلیل گفتمانی به متن را مرور نموده در مورد ارزش تحقیقات اخیر در حوزه زبانشناسی بحث کرده است. این چهار رویکرد عبارتاند از: تحلیل مکالمه، تحلیل گفتمان و تحلیل گفتمان پساساختار گرایانۀ فمنیستی.
فصل 7 به قلم آنجلا گریس، به توصیف قوم نگاری زبانشناختی و شیوههای تحقیق و تحلیل آن در مطالعات زبان میپردازد. در این فصل موضوعاتی مانند ماهیت بینارشته ای قوم نگاری زبانشناختی و تنوع نظری آن، مزایای حاصل از ترکیب انواع مختلف دادهها و نقش یادداشتبرداریهای میدانی و قومنگاری گروهی در رویکردهای قومنگاشتی ـ زبانشناختی مطرح شده است. در این فصل نشان داده شده است که چگونه میتوان برای تولید دادههای غنیتر، روش قومنگاری زبانشناختی را با سایر روشهای تلفیق نمود.
در فصل 8، نایجل ادلی و لیا لیتوسلیتی به بررسی انتقادی استفاده از مصاحبه و گروههای کانونی در تحقیقات زبانشناسی و علوم اجتماعی پرداخته شده است. مؤلفان در ابتدا نقدهایی را که متوجه این روش هاست برشمرده و سپس استدلال کردهاند که استفاده از مصاحبه و گروههای کانونی به عنوان ابزاری برای رسیدن به دیدگاه های «حقیقی» یا «واقعی» مردم، خالی از اشکال نیست.
در فصل 9، جف بیزیمر و کری جوئیت به بررسی تحلیل چندوجهی و ارتباطش با مطالعات زبان و جامعه میپردازد. این فصل در پی آن است تا پیامدهای نظری و روششناختی وجوه مختلفی از گفتار، نوشتار، حرکات بدن، حالت نگاه، تصاویر و مانند اینها. نویسندگان این فصل ابتدا نقش چندوجهیت در تحقیقات جامعه شناسی زبان را بررسی میکنند و سپس از رویکرد جامعهشناختی ـ نشانهشناختی به مطالعۀ چندوجهیت میپردازند و این رویکرد را با توسل به مثالهایی که از تعاملات محیط درس و متون آموزشی استخراج کردهاند تبیین مینمایند.
در فصل 10، خولیو خیمنس عناصر کلیدی رویکردهای سنتی و جدید جامعهشناسی زبان در تحلیل روایتها را معرفی میکند. او ابتدا در بررسی رویکردهای سنتی، با ارائه مثالهایی از روایتهای مختلف، ویژگیهای تحلیلهای مؤلفهای و تحلیلهای نقشی را مورد بحث قرار داده و سپس در مبحث رویکردهای جدید، روش شبکههای روایی را ارائه میکند که متعلق به خود نویسنده است. او در این بحث خاستگاه و اصول نظری و روال گامبهگام طراحی و تحلیل شبکههای روایی را تشریح میکند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات