أدب القاضي (ماوردی)
أدب القاضي اثر ابوالحسن علی بن محمد بن حبیب ماوردی بصری شافعی (متوفی 450ق) در بیان آداب و احکامی که در هنگام قضاوت، باید مورد نظر قرار گرفته و رعایت شود.
| أدب القاضي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ماوردی، علی بن محمد (نويسنده) سرحان، محیی هلال (محقق) |
| ناشر | مطبعة الإرشاد |
| مکان نشر | عراق - بغداد |
| سال نشر | 1391ق - 1971م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | 4الف2م / 195 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر حاضر، در واقع بخشی از کتاب دیگر ماوردی، تحت عنوان «الحاوي الکبیر» است ولذا بر اساس روش همان کتاب بوده و از آنجا که «الحاوي» نیز شرحی است بر «المختصر» مزنی (متوفای 264ق)، بنابراین، در تنظیم ابواب و مطالب اثر حاضر از همان ابواب «المختصر» مزنی، الگوبرداری شده است. شاید گمان شود که ماوردی در موضوعات و ابواب کتاب خود، دچار جمود گردیده، اما واقعیت این است که وی مسائل و حتی کلمات «المختصر» را عناوینی برای تحقیق گسترده و جامع خود قرار داده است[۱].
ماوردی هنگامی که صفات قاضی و آنچه که باید داشته باشد را بیان میکند، میگوید که از جمله صفات او، اجتهاد و رد تقلید است و اگر تقلید از بین برود، باید به اصول چهارگانه شریعت که عبارتند از کتاب، سنت، اجماع و قیاس، مراجعه نماید و سپس در این زمینه، موضوعات و مسائل هر بحث را فهرست نموده و در حدود دویست صفحه را به آن اختصاص داده است[۲].
وی زمانی که از شهادت و شرایط کسانی که شهادتشان پذیرفته میشود، صحبت میکند، شروع میکند به بحث پیرامون عادات، صنایع و یا عقایدی که شهادت را باطل و یا به آن خدشه وارد میکند، مانند شهادت اهل هوی و هوس، شطرنجبازان، کبوتربازان، شاربان خمر و سازندگان آن، نردبازان، اهل غنا و ملاهی، قماربازان و... . نکته قابل توجه در این مورد، آن که ماوردی هنگام پرداختن به این موضوعات، در تبیین حکم آنها در شریعت اسلام و بیان اختلاف فقها در مورد آنها، از هیچ کوششی دریغ نکرده و علاوه بر آن، به درج آنچه از نظر ادبی به آن علاقه دارد، پرداخته و در این زمینه، از ابیات و اشعار، استفاده کرده است[۳].
میتوان مهمترین نقش اثر حاضر در بنای فقه قضایی و فقه شافعی را در امور زیر، مورد مطالعه قرار داد:
- تدوین و مستندسازی فقه شافعی و انتقال آن به نسلهای بعدی؛
- تعلیل و شرح احکام و بیان ادله آنها؛
- ترجیح و سنجش اقوال و مذاهب؛
- اجتهاد در فروع[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.