المناهي و عقوبات المعاصي
المناهي و عقوبات المعاصي، از آثار حافظ و محدّث قرن چهارم هجری قمری، ابویعقوب محمد بن اسحاق بن یزید کاتب نیشابوری (متوفای حدود 340ق)، است که مجموعه‌ای از روایات را همراه با اسناد آن می‌آورد و گناهان گوناگون و جزای آن را مطرح می‌کند. نویسنده هیچ توضیح، تحلیل و استنتاجی درباره احادیث مطرح‌شده، ارائه نمی‌کند و حتی به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری نیز نمی‌پردازد. پژوهشگر معاصر مصری، احمد فرید مزیدی، این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده است.
| المناهي و عقوبات المعاصي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاتب نیشابوری، محمد بن اسحاق (نويسنده) مزیدی، احمد فرید (محقق) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1437ق - 2016م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-2-7451-7477-2 |
| موضوع | احادیث خاص (المناهي) - حلال و حرام - احادیث - محرمات (اسلام) - احادیث |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 2ک92م 145 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- کاتب نیشابوری، هیچ مقدمه‌ای (روشی یا محتوایی) ندارد و فقط به نقل روایات می‌پردازد و توضیحی را درباره اهداف و چگونگی‌های گردآوری این کتاب، ارائه نمی‌کند.
- احمد فرید مزیدی نیز راه آسان‌تر را در پیش گرفته و فقط به توضیحاتی درباره شخصیت نگارنده، بسنده کرده و به بیان روش کاتب نیشابوری در این کتاب و تحلیل یا نقد آن نپرداخته است[۱].
ساختار و محتوا
- نویسنده در این اثر، تعداد 1278 روایت آورده است[۲].
- برخی از مباحث مهمّ مطرح‌شده در کتاب حاضر عبارت است از: دروغ بستن بر پیامبر(ص)، عواملی که باعث می‌شود جزای گناهان در دنیا زود فرابرسد، روایاتی که گناهان کبیره را تفسیر می‌کند، کشتن ناحقّ، گردآوری مال حرام و انفاق کردن آن، نهی از خوردن ظالمانه اموال یتیمان، غصب، سرقت و خیانت، نهی از ستمگری در باب مهریه زنان، پرهیز از کم‌فروشی و گران‌فروشی، دروغ در خرید و فروش، اجتناب از غیبت و تهمت و نهی از تکفیر مسلمانان.
نمونه مباحث
- با سند نقل کرده است از رسول خدا(ص) که گفت: «صاحب المكس في النار»؛ یعنی العَشّار[۳].
ترجمه: باج‌گیر در آتش جهنم است؛ یعنی «عَشّار» (ده‌یک‌بگیر و مأمور وصول عشریه). یادآوری: «مکس»، باج و خراجی است که مأموران حکومت در هنگام دادوستد به‌زور از مردم می‌گیرند و این روایات ناظر به حکومت جور است و یا کسانی که در هر حکومتی ظلم می‌کنند و درهرحال، معیار جهنمی شدن در این مورد، ستمگری و اجحاف در حقّ مردم است.
- کاتب نیشابوری، ذیل عنوان «باب ما نهی عن الشعر و ما جاء في ذلك»، دو روایت با سند یا یک روایت با دو سند در مذمت حفظ شعر یا شعرگویی آورده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.