عمدة الکتاب
عُمدَةُ الكُتّاب، از آثار ادیب، نحوی، واژه‌شناس و قرآن‌پژوه قرن چهارم هجرى قمری، ابوجعفر احمد بن محمد بن اسماعیل مرادی نحاس (متوفی ۳۳۸ق)، است که چگونگی، انواع و آداب نویسندگی را به علاقه‌مندان آموزش می‌دهد و اطلاعات لازم را در اختیار خوانندگان می‌گذارد تا اثری بهتر از نظر مضامین و همچنین از جهت لغوی، نگارشی و ویرایشی در زبان عربی تولید کنند. پژوهشگر و مصحح معاصر، بَسّام عبدالوهاب جابی این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی سودمند بر آن افزوده و شخصیت و آثار ابوجعفر نحاس و به‌خصوص ویژگی‌ها و روش اثر حاضر را شناسانده است.
| عمدة الکتاب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نحاس، احمد بن محمد (نويسنده) جابی، بسام عبد الوهاب (مصحح) |
| ناشر | دار ابن حزم ** دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران. عقیدتی - سیاسی |
| مکان نشر | قبرس - لیماسول ** لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1425ق - 2004م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ادبیات عربی - قرن 4ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 8ع3ن 4004 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نام‌های کتاب
- اثر حاضر، افزون بر «عمدة الكتّاب»، چند نام دیگر هم دارد: «مراتب الكُتّاب»، «صناعة الكُتّاب»، «أدب الكاتب»، «أدب الكُتّاب»، «صنعة الكُتّاب» و «كتاب الكُتّاب»[۱]. یادآوری: اگر در بند الفاظ نمانیم و به محتوا بنگریم، می‌توان این اسامی را این‌گونه ترجمه کرد: «آداب و سرمایه نویسندگی».
هدف و روش
- ابوجعفر نحاس با تأکید بر تشویق اسلام به علم‌آموزی، افزوده است:
- یکی از علوم، صنعت نویسندگی است و کسی که احکام کتابت را مخالف شریعت پنداشته، گرفتار توهم شده است؛ زیرا نگارش، فرعی از فروع شریعت اسلام است....[۲].
- ما کتابی می‌نویسیم که جامع همه مطالبی باشد که نویسندگان به آن نیاز دارند و می‌کوشیم آن را به ذهن نزدیک کنیم و توضیح دهیم؛ مانند رسم‌الخطّ و حروف الفبا و چگونگی نگارش انواع نامه‌ها[۳].
- بَسّام عبدالوهاب جابی این کتاب را جامع و از مهم‌ترین آثاری شمرده که در موضوع روش نویسندگی به ما رسیده است...[۴].
ساختار و محتوا
- مطالب این اثر در 2 جزء (شامل 11 مرتبه) تنظیم شده و ابوجعفر نحاس در آن، تعداد 1751 مطلب (روایت یا نکته ادبی و...) آورده است[۵]. برخی از مباحث مهمّ آن عبارت است از: فضیلت گفتن و نوشتن «بسم الله الرحمن الرحيم» و نگارش آن قبل از شعر و نثر، حروف ابجد و معنای آن، ابزارهای نوشتن، اصول نامه‌نگاری و انواع مکاتبه، بلاغت در نویسندگی، نویسندگان شاخص و دانشمند و اشتباهات رایج نویسندگان از نظر لغوی و ادبی.
نمونه مباحث
- ابوجعفر نحاس تعدادی از سخنان بلیغ امام علی(ع) از جمله: «الفرصة تمرّ مرّ السحاب» را نقل کرده است[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.