الإختیارین المفضلیات و الأصمعیات
الاختيارين المفضليات و الأصمعيات، از آثار شاعر، حافظ اخبار و نحوی ممتاز بغدادی قرن سوم و چهارم هجری قمری، ابوالمحاسن علی بن سلیمان بن فضل، مشهور به اخفش اصغر (متوفای ۳۱۵ق)، است که 2 اثر ادبی مهمّ ذیل را در یک کتاب گردآوری کرده است:
- گزینه‌های شعری شاعر و ادیب قرن دوم هجری قمری، مفضل بن محمد ضبی (متوفی 168 یا 178ق)، که معروف به المفضليات (الاختيارات) است.
- اشعاری که ادیب و واژه‌شناس ممتاز همان قرن، ابوسعید عبدالملک بن قریب اصمعی (حدود 123-216ق) جمع و تنظیم کرده و معروف به الأصمعيات (اختيار أبي‌سعيد عبدالملك بن قريب) است.
| الإختیارین المفضلیات و الأصمعیات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اخفش صغیر، علی بن سلیمان (نويسنده) قباوه، فخرالدین (محقق) |
| ناشر | دار الفکر ** دار الفکر المعاصر |
| مکان نشر | سوریه - دمشق ** لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1420ق - 1999م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
- گفتنی است که نسخه خطی کتاب حاضر کامل نیست و بخش اول آن مفقود است.
- ادیب و مفسر سوری، فخرالدین قباوه (متولد 1933م)، این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای ارزنده نوشته و اخفش اصغر و اثر حاضر را به‌خوبی شناسانده است.
هدف و روش
- فخرالدین قباوه با توضیح کافی درباره نحوه پیدایش و نگارش المفضليات و الأصمعيات، افزوده است: بعد از آن دو، اخفش اصغر آمد و هر دو کتاب را در یک رساله جمع کرد و شرح و تعلیقاتی بر آن افزود و برخی از واژگان غریب و معانی دور از ذهن آن را توضیح داد و برگزیده او «الاختيارين» نامیده شد[۱].
ساختار و محتوا
- کتاب «الاختيارين» به‌صورت کامل در دسترس نیست و اثر حاضر بخش دوم آن است و شامل 116 قصیده می‌شود و در 6 جلد تنظیم شده است. این اثر نظم درستی ندارد و گزینش قصیده‌های المفضليات و الأصمعيات درآمیخته شده است و حکم درست و قطعی هم مشکل است؛ از جمله به این جهت که گاهی مفضل بن محمد ضبی و ابوسعید عبدالملک بن قریب اصمعی هر دو، یک قصیده را برگزیده‌اند[۲]. در این اشعار موضوعات گوناگون زندگی (مانند رثای درگذشتگان، وصف شرّ و شراب و...) مورد بحث قرار گرفته است[۳].
نویسنده کیست؟
- فخرالدین قباوه بعد از بحثی درباره نویسنده اثر حاضر، به این نتیجه رسیده است که پدیدآورنده، ابن سکیت نیست، بلکه اخفش اصغر است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.