الآثار (ابویوسف قاضی)
كتاب الآثار، اثر قاضى ابویوسف، یعقوب بن ابراهیم بن سعد بن بُجَیر انصارى (113-182ق)، مشهور به ابویوسف قاضی، یکى از بنیان‌گذاران فقه حنفى، مجموعه‌ای است از روایات فقهی وی از ابوحنیفه که با تصحیح و تعلیقات ابوالوفا، منتشر شده است.
| الآثار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب الأثار |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر حاضر، مجموعه‌ای است از روایات فقهی ابویوسف از ابوحنیفه که به همین سبب، گاه «مسند أبي‌حنفية» نیز خوانده شده است، ولی ابویوسف گاه در خلال کتاب، روایاتی را به‌مناسبت از دیگر مشایخ خود نیز درج کرده است[۱].
کتاب با مقدمه‌ای از محقق آغاز شده که در آن، به تعریف مختصری از کتاب پرداخته شده و انگیزه گردآوری و تصحیح آن، بیان گردیده است[۲].
کتاب دربردارنده مجموعا 1067 روایت است که در سی‌ونه عنوان، تحت ابواب فقهی مختلفی همچون وضو، غسل جنابت، مسح، تیمم، اذان، افتتاح نماز، سهو، نماز عیدین، نماز خوف، غسل و کفن میت، زکات، مناسک حج، طلاق، عده، ایلا و ظهار، متعه، لعان، قضا، فرایض، وصایا، بیع و سلف، مزارعه، مکاتبه و ام‌ولد، دیات، اشربه، پوشیدن حریر و طلابافت و ذبایح، عرضه شده است.
به‌منظور آشنایی با محتوای کتاب، به برخی از این روایات، اشاره می‌شود: نخستین روایت ذکرشده در کتاب، که مربوط به باب وضو می‌باشد، حدیثی است از یوسف بن ابویوسف، از ابویوسف، از ابوحنیفه، از ابوسفیان، از ابونضره، از ابوسعید خدری از پیامبر(ص) که فرمودند: «الوضوء مفتاح الصلاة و التكبير تحريمها و التسليم تحليلها و في كل ركعتين فسلم (يعني التشهد) و لا تجزي صلاة إلا بفاتحة الكتاب و معها شيء» (وضو کلید نماز و تکبیرالاحرام تحریم‌کننده (محرمات و مبطلات) آن و سلام حلال‌کننده آن است و در هر دو رکعت، یک سلام (یعنی تشهد) است و هیچ نمازی مجزی نیست، جز با فاتحة الکتاب و چیزی همراه با آن)[۳].
در روایت دیگری که در باب زکات آمده، یوسف از پدرش و او از ابوحنیفه، از حماد، از ابراهیم، چنین آمده است که: «ليس في أقل من خمس من الإبل صدقة، فإذا بلغت خمسا ففيها شاة إلی تسع» (کمتر از پنج شتر زکات ندارد، ولی اگر به پنج شتر برسد، تا نه شتر، در آن یک گوسفند واجب است)[۴].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- پاکتچی، احمد، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1373.