عقلانیت شیعی و نهضت عاشورا
عقلانیت شیعی و نهضت عاشورا تألیف قدرت‌الله قربانی؛ در این اثر، ضمن بررسی ادبیات مساله عقلانیت، بر روی بررسی مؤلفه‌های عقلانیت شیعی تمرکز شده است. سپس از میان مؤلفه‌های شیعی، بر شش مؤلفه مهم خاص، یعنی آموزه‌ی امامت، عدل، حسن و قبح ذاتی یا عقلی، مساله امر بین الامرین، عاشورا و مهدویت تاکید خاصی شده است. مهم‌ترین ویژگی این شش مؤلفه، ابتنای آن‌ها بر عقلانیت و نقش موثر آن‌ها در معنادهی به زندگی شیعی ما در زمانه‌ی کنونی است. بنابراین مسیری که در این اثر دنبال می‌شود تلاشی برای نشان دادن ویژگی‌های عقلانی دین اسلام به طور عام و مذهب شیعه به طور خاص با نظر به مؤلفه‌های فوق است.
| عقلانیت شیعی و نهضت عاشورا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قربانی، قدرت‌الله (نویسنده) |
| ناشر | نشر ریسمان |
| مکان نشر | ایلام |
| سال نشر | ۱۳۹۶ش |
| موضوع | حسین بن علی(ع)، امام سوم، ۴ - ۶۱ق,واقعه کربلا، ۶۱ق ^aتحقیق |
| کد کنگره | BP۴۱/۵/ق۴،ع۷ |
ساختار
کتاب از هفت فصل تشکیل شده است. فصل 1: مؤلفه‌های عقلانیت شیعی
فصل 2: اوصاف ذاتی و عرضی امامان(ع)
فصل 3: عقلانیت نهضت اصلاحی امام حسین(ع)
فصل 4: سیره عقلانی ائمه معصومین(ع) در پاسداشت نهضت عاشورا
فصل 5: اهداف نهضت عاشورا و رسالت عقلانی ما
فصل 6: تحریفات عاشورا و رسالت عقلانی و دینی ما
فصل 7: عقلانیت شیعی و جستجوی معنای زندگی
گزارش کتاب
جهان معاصر، دنیای تقابل نگرش‌ها و تلقی‌های گوناگون انسان‌ها در باب تفسیر کلیت و چگونگی جهان هستی است. در این کشاکش فکری، از یک سو، با ادعای مدرنیته علمی و فلسفی، و از سوی دیگر با مدعیات ادیان الهی و غیرالهی مواجه هستیم. هر یک از این مدعیان در تلاش برای پاسخ دهی به نیازمندی‌های بنیادی بشر معاصر و حل بحران معنوی او هستند. در این زمینه، مدرنیته بر ویژگی عقلانیت جدید، و ادیان الهی عمدتا بر ویژگی معنویت تاکید دارند، ضمن اینکه تلقی مدرنیته از عقلانیت، عمدتا برگرفته از عقلانیت علمی و فلسفی نوین، و تلقی ادیان از معنویت، برگرفته از تفسیر سنتی ادیان است. در هر حال، امروزه باز تعریف عقلانیتی کارآمد و معنویتی آرامش بخش از مهم‌ترین دغدغه‌های فکری است که بشر معاصر درگیر آن است و برای به دست آوردن آن دست به دامان فلسفه‌های بشری، عرفان‌های دینی و غیردینی و سکولار، مکاتب اخلاقی متنوع و دستاوردهای علم جدید شده است. در این میان، به نظر می‌رسد ادیان الهی حرف بیشتری برای گفتن دارند، اگر به آموزه‌های اصیل آن‌ها رجوع شود و از تفسیر به رای تا حد ممکن خودداری شود. بنابراین، جستجوی معنایی کارآمد از زندگی، مهم‌ترین مساله و دغدغه بشر معاصر، حتی انسان شیعه مسلمان است، ضمن اینکه هر کسی تلاش دارد تا درمان نیازهای اساسی خود، در اینجا معنای عقلانی از زندگی، را ابتدا در درون سنتی جستجو نماید که در آن زیست می‌کند و در صورت ناامید شدن از سنت بومی و دینی خود، به دیگر سنت‌های دینی و مکتب‌های فکری روی خواهد آورد.
اسلام شیعی یا برداشت شیعی از اسلام، از جمله فهم های اصیل از آموزه‌های اسلامی است که قادر است معنایی عقلانی و کارآمد از زندگی را برای شیعه مسلمان تدارک بیند. مبنای این ادعا، مجهز بودن اسلام شیعی به مؤلفه‌های مهم معنای عقلانی زا زندگی است. به همین دلیل می‌توان مدعی شد که آموزه‌های اصیل اسلامی، نه تنها عقلانی بوده و دارای عقلانیت لازم خود هستند، بلکه واجد کارآیی لازم برای معنادهی به زندگی انسان مسلمان و تامین سعادت حقیقی او در این جهان و حیات اخروی می‌باشند. برای اثبات این واقعیت، در این اثر، ضمن بررسی ادبیات مساله عقلانیت، بر روی بررسی مؤلفه‌های عقلانیت شیعی تمرکز شده است. سپس از میان مؤلفه‌های شیعی، بر شش مؤلفه مهم خاص، یعنی آموزه‌ی امامت، عدل، حسن و قبح ذاتی یا عقلی، مساله امر بین الامرین، عاشورا و مهدویت تاکید خاصی شده است. مهم‌ترین ویژگی این شش مؤلفه، ابتنای آن‌ها بر عقلانیت، از ابعاد مهم آن مانند نظری و عملی، و نقش موثر آن‌ها در معنادهی به زندگی شیعی ما در زمانه‌ی کنونی است. بنابراین مسیری که در این اثر دنبال می‌شود تلاشی برای نشان دادن ویژگی‌های عقلانی دین اسلام به طور عام و مذهب شیعه به طور خاص با نظر به مؤلفه‌های فوق است. اما از آنجا که ممکن است در نحوه نگرش شیعیان به مؤلفه‌های فوق اختلافاتی وجود داشته باشد، یا برخی افراد دچار نگرش‌های افراطی و تفریطی در فهم آن‌ها شوند، در این نوشته، به دو مؤلفه توجه خاص شده است که عبارتند از آموزه امامت و آموزه عاشورا، ضمن اینکه تلاش شده است تا هم پیوند منطقی این دو آموزه و هم ویژگی‌های عقلانی آن‌ها از ابعاد گوناگون فهم و تبیین شود. بنابراین شاید بتوان گفت، مهم‌ترین ویژگی این اثر نشان دادن عقلانیت شیعی، بویژه با نظر و تمرکز بر دو آموزه‌ی امامت و عاشورا است، اگرچه چهار آموزه دیگر، تکمیل کننده این مهم است.[۱]
پانويس