أدب الزائر لمن يَمَّمَ الحائر
أدب الزائر لمن يَمَّمَ الحائر تأليف علامه شيخ عبدالحسين امینى (1320-1390ق)، به بيان آداب زيارت امام حسین(ع) اختصاص دارد. این اثر به زبان عربى و با تحقيق سيد نجاح جابر سلمان الحسينى منتشر شده است.
| أدب الزائر لمن یمم الحائر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | امینی، عبدالحسین (نویسنده) حسینی، نجاح جابر (محقق) |
| ناشر | مؤسسة البلاغ |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1424 ق یا 2003 م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
برای دیگر کاربردها، آداب (ابهام‌زدایی) را ببینید.
برای دیگر کاربردها، زیارت (ابهام‌زدایی) را ببینید.
ساختار
کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل‌بندى خاصى، در نوزده عنوان، به بيان آداب زيارت پرداخته است.
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ضمن بيان اقدامات صورت گرفته پيرامون تحقيق کتاب، زندگى‌نامه مختصرى از نویسنده ارائه گرديده است[۱] در مقدمه نویسنده، به اهمیت زيارت و رعايت آداب آن اشاره شده است.[۲] نویسنده با استفاده از احاديث و روايات، به بيان آداب زيارت سيدالشهدا(ع) پرداخته است كه به‌صورت خلاصه، به برخى از موارد و نكات آن، اشاره مى‌شود:
- گام‌هاى عمل بعد از خلوص نيت: نویسنده با زبانى عامیانه و ساده، به خواننده اين‌گونه خطاب كرده كه «هنگامى كه خواستى به سوى مرقد امام حسین(ع) حركت كنى، پس روز چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه روزه بگیر، وقتى شب جمعه شد، نماز شب بخوان، پس به اطراف آسمان نگاه كن و قبل از مغرب آن شب، غسل كن، سپس با حال طهارت بخواب». سپس به ادعيه وارده هنگام خروج از خانه و هنگام خارج شدن از میان خانواده، اشاره گرديده و برخى از آداب بيان شده است از جمله: حفظ سكينه و وقار و خوددارى از آنچه برای مؤمن لازم نيست؛ پوشاندن چشم از آنچه ديدنش لازم نيست؛ ايثار و مواسات با برادران و در راه ماندگان؛ حفظ تقيه، ورع و پرهيز از خصومت، دعوا، زياد قسم خوردن و مجادله؛ كم سخن گفتن و دورى از مزاح و شوخى. سپس ادعيه رسيدن به مقصد، ديدن بارگاه مبارک، نزدیک شدن به مشهد حسینى(ع)، عبور از فرات، ذكر شده است.[۳]
- غسل و وضوى زيارت: در این بخش، رواياتى بيان گرديده كه در آن، به غسل و وضوى قبل از زيارت، اشاره گرديده است. از جمله در روايتى از امام صادق(ع) آمده است: «... هنگامى كه مردى قصد زيارت امام حسین(ع) را كند، پس از این كه غسل زيارت كرد، محمد(ص) او را ندا مى‌كند: اى وارد شوندگان بر خدا، شما را به همراهى من در بهشت بشارت باد. سپس امیرالمؤمنين(ع) ندا مى‌كند من ضامن برآورده شدن حوايج شما و دفع بلا از شما در دنيا و آخرت مى‌باشم. پس آن‌گاه پيامبر(ص) و على(ع) از راست و چپ آنها را دربر مى‌گیرند تا زمانى كه به سوى خانواده‌شان برگردند».[۴]
- دو لباس زيارت: نویسنده معتقد است كه از روايت چنين استفاده مى‌شود كه زائر پس از غسل، بهتر است دو لباس پاکيزه و تمیز، به صفت «لباس احرام» بپوشد. به نظر وى، آنچه از جابر نقل كه یکى از دو لباس را «ازار» و ديگرى را «ردا» قرار مى‌داد، این مطلب را تأييد مى‌كند و این حالت به خضوع و خشوع كه در زيارت امام حسین(ع) مورد تأكيد است، نزدیک تر است.[۵]
- آداب صحن شريف: كه از جمله آداب بيان شده، عبارتند از: بيست و چهار بار تكبير گفتن؛ ورود با پاى راست؛ چهار بار تكبير گفتن در صحن به طرف قبله و خواندن دو ركعت نماز تحيّت در صحن شريف.[۶]
- اذن دخول در حرم اقدس حسینى(ع): نویسنده معتقد است در مشهد مقدس حسینى(ع) بايد مطابق مأثور، طلب اذن كرد. به اعتقاد وى، اگر قلب خاشع و چشمان اشكبار گردد، علامت اذن و اجازه ورود است.[۷]
- مناسك و آداب حائر مقدس: از جمله این مناسك عبارتند از: فارغ ساختن عقل از زوايد و توجه با تمام وجود به آن حضرت؛ تكبير گفتن هنگام رؤيت مرقد مطهر؛ ايستادن روبرو و مقابل قبر آن حضرت با حالت خشوع و تضرع.[۸]
- زيارت امام حسین(ع): نویسنده در این بخش، به این نكته اشاره دارد كه ابن قولویه در «كامل الزيارات» 18 زيارت مطلقه (كه در همه اوقات مى‌توان امام(ع) را با آن زيارت كرد) روايت كرده است. از جمله آدابى كه در این بخش کتاب، بدان اشاره شده است، عبارتند از: اشاره به قبر شريف با انگشت سبابه دست راست و قرار دادن دست چپ بر آن در هنگام زيارت؛ نمازگزاردن فراوان نزد قبر مطهر مخصوصاًً نمازهاى وارده با كيفيات مخصوص، نزد سر و عقب‌تر از قبر مطهر؛ خواندن نماز جعفر طيار نزد قبر مطهر؛ خواندن دو ركعت نماز مستحبى برای درخواست حوائج؛ دعاكردن برای خود، خانواده، پدر و مادر و برادران.[۹]
- صلوات بر امام حسین(ع): در این قسمت، به صلوات خاصه‌ى كه سيد بن طاووس در «مصباح الزائر» ذكر كرده، اشاره شده است.[۱۰]
- طواف بر قبر شريف: در کتاب‌هاى «المزار» شيخ مفيد و سيد بن طاووس، و «الإقبال» و «المزار» شهيد اول گرديدن دور ضريح مطهر و بوسه زدن بر آن از چهار جانب، وارد شده است.[۱۱]
- سعى: در حديث جابر جعفى، از امام صادق(ع) چنين آمده است كه: «پس آن‌گاه سعى مى‌كنى، پس به هر قدمى كه برمى‌دارى و بر زمین مى‌نهى، برای تو بسان ثواب كسى است كه در راه خداوند در خون خود آغشته شده است». در زيارت عاشورا از راه دور نيز تصريح به سعى شده است.[۱۲]
- وداع پس از زيارت: در این قسمت، دعاى وداع ذكر گرديده است.[۱۳]
- زيارت حضرت ابالفضل العباس(ع): در این قسمت، به آداب و ادعيه زيارت حضرت عباس بن على(ع) در كنار فرات و در مقابل حائر حسینى(ع) اشاره گرديده است.[۱۴]
- وداع حضرت ابالفضل العباس(ع): در این قسمت، پس از ذكر دعاى وداع، به این نكته اشاره گرديده كه طبق روايت، نبايد آن‌جا را برای خود وطن گرفت و نویسنده معتقد است شايد این نهى، بر بعضى از وجوه توطن حمل شود، نه مطلق توطن.[۱۵]
- زيارت وداع امام حسین(ع): به سند صحيح از امام صادق(ع) نقل شده است كه فرمودند: «هنگامى كه پس از فراغت از زيارات خواستى وداع كنى، پس تا آن‌جا كه مى‌توانى بسيار زيارت كن و مقام خود را در نينوا و غاضريه قرار ده و زمانى كه اراده زيارت كردى، پس غسل كن و با زيارت وداع، زيارت كن».[۱۶]
- وداع قبور شهدا: از جمله آداب ذكر شده در این قسمت، عبارتند از: روى برنگرداند از قبر مطهر تا نهان شدن آن از ديدگان؛ ترك غسل هنگام وداع؛ گفتن «انا لله و انا اليه راجعون»؛ تسبيح، تهليل و تكبير خداوند؛ صدقه بر نيازمندان آن بقعه و سرزمین.[۱۷]
- آداب زيارت بانوان: شهيد اول، زيارت زنان را جداى از مردان و به‌صورت پوشيده و نهانى بهتر دانسته و زيارت در میان مردان را برای آنان، مكروه معرفى كرده است.[۱۸]
- زيارت عاشورا: در این قسمت، متن زيارت عاشورا، به سند قدسى و زرّين، به نقل از شيخ طوسى و سيد ابن طاووس در «مصباح المتهجد» و «مصباح الزائر» روايت شده است.[۱۹]
- دعاى صفوان: در این قسمت، متن دعاى صفوان كه از شاگردان امام صادق(ع) مى‌باشد، وارد شده است.[۲۰]
وضعيت کتاب
فهرست مطالب، به همراه فهرست مصادر و منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهاى کتاب آمده است. در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، به توضيح برخى از كلمات و عبارات متن پرداخته شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.