الكنی و الألقاب (مكتبة الصدر)
الكنى و الألقاب كتابى است به زبان عربى، نوشته محقق و محدث و مورخ بزرگ شيعى، مرحوم شيخ عباس قمى، متوفاى ذيحجه 1359ق كه به بيان شرح حال شمار زيادى از رجال و مشاهير شيعه و اهل سنت مى‌پردازد.
| الکنی و الألقاب (مکتبة الصدر) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قمی، عباس (نویسنده) امینی، محمدهادی (مقدمه‌نويس) |
| ناشر | مکتبة الصدر |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1368 ش |
| چاپ | 5 |
| موضوع | اسلام - سرگذشت‌نامه ایران - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP 21 /ق8ک9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب در سه جلد تنظيم گرديده و مشتمل بر دو مقدمه از محمد هادى امينى و نویسنده بوده مطالب آن بر اساس ترتيب حروف الفبا، در سه باب ارائه شده است.
گزارش محتوا
نویسنده در نگارش كتاب، از منابع بسيار زيادى بهره برده كه آقاى محمد هادى امينى در مقدمه‌اى كه بر اين كتاب نگاشته‌اند، شمار آن‌ها را تا 235 منبع ذكر كرده و اين منابع را به ترتيب حروف الفبا معرفى نموده است.
نویسنده در اين كتاب به معرفى و بيان شرح حال شمار زيادى از شخصيت‌هایى كه با كنيه و لقب و يا نسب مشهورند پرداخته است. اين شخصيت‌ها شامل جمع زيادى از دانشمندان شيعه و نيز اهل سنت و جماعت، شعرا، ادبا و امراء است. نگارنده در شرح حال اين افراد، تنها به ذكر نكات مهم و اساسى بسنده كرده و از ايجاز مخل و اطناب ممل پرهيز نموده است. وى همچنين در كنار شرح حال افراد به ذكر نمونه‌اى از نكات ادبى اعم از نثر، شعر، موعظه و يا سخن حكيمانه ايشان و غيره نيز اشاره كرده است.
در باب اول، مؤلف به معرفى افرادى پرداخته كه به كنيه؛ «أب» مشهورند نظير: ابواحمد موسوى (حسين بن موسى بن محمد بن موسى بن ابراهیم بن امام موسى بن جعفر(ع))، أبواسامه، أبواسحاق شيرازى، أبوالاسود دوئلى، أبوايوب انصارى، أبوالبخترى، أبوالبركات انبارى، أبوبصير، أبوثمامه، أبوحنيفه، أبوحيان اندلسى، أبودلف، أبوسفيان صخر بن حرب، أبوطالب بن عبدالمطلب، أبوموسى اشعرى، أبونعيم اصفهانى،....
باب دوم به معرفى افرادى كه با «ابن» در تاريخ مشهورند، اختصاص يافته و طى آن كسانى چون: ابن آلوسى، ابن ابى‌حمزه، ابن ابى‌الحديد، ابن ابى‌عقيل، ابن ابى‌عمير، ابن ابى‌العوجاء، ابن ابى‌يعفور، ابن اثير، ابن ادريس، ابن اسحاق، ابن اعثم كوفى، ابن بابويه، ابن جرير طبرى، ابن جزرى، ابن زهره، ابن سعد (صاحب طبقات)، ابن سكّيت، ابن سينا، ابن شاذان، ابن عباس، ابن عمر، ابن مسعود، ابن نوبخت و... معرفى مى‌گردند.
باب سوم به معرفى افرادى كه در منابع تاريخى به لقب و نسب مشهورند، اختصاص يافته و از كسانى چون: آمدى، ابيوردى، احنف بن قيس، احول، اخطل، اشتر نخعى، اشعث بن قيس كندى، اشعرى، بحرالعلوم، بستى، جمال‌الدين افغانى (اسدآبادى)، حافظ شيرازى، حافى (بشر)، حريرى، حسین حلاّج، حلبى، ذوالنون مصرى، سُبكى، سنائى (غزنوى)، شاه چراغ، شهرزورى، شهيد اول، شهيد ثانى، شهيد فخ، عضدالدوله، فرّاء نحوى، فرزدق، قاضى سعيد قمى، قاضى عبدالجبار معتزلى، مقدس اردبيلى، ميثم تمار، ميرزاى شيرازى، نظامى، نوفلى و...ياد مى‌شود.
ناگفته نماند كه محدث قمى ضمن معرفى شخصيت‌هاى مورد نظر به مناسبت در لابلاى كتاب به شرح حال افراد ديگرى نيز اشاره مى‌كند كه نام آن‌ها در فهرست نهایى كتاب آمده است.
وضعيت كتاب
كتاب مشتمل بر پاورقى‌هایى به قلم مؤلف و فاقد فهرست‌هاى تفصيلى است. تنها فهرست مطالب هر سه جلد كتاب، كه توسط محققان تهيه شده، در پایان جلد سوم درج گرديده است. اين كتاب توسط آقايان محمد هادى امينى و عبدالرحيم محمد على مورد تحقيق قرار گرفته است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.