تفسیر البدلیسی
تفسير البدليسي، تفسیر اشاری صوفیانه قرآن کریم به قلم حسام‌الدین علی بن عبدالله بدلیسی صوفی (متوفی حوالی 900ق) است. این کتاب برای اولین بار با مقدمه و تحقیق عاصم ابراهیم کیالی منتشر شده است.
| تفسیر البدلیسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بدلیسی، علی بن عبدالله (نويسنده) کیالی، عاصم ابراهیم (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | تفسیر اشاری صوفی شا‌رح لمقا‌ما‌ت الدین: الثلاث الاسلام و الایما‌ن و الاحسا‌ن الشریعة و الطریقة و الحقیقة |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1441ق - 2020م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-2-7451-7929-6 |
| موضوع | تفاسیر عرفانی - قرن 9ق. - تفاسیر اهل سنت - قرن 9ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 5 |
| کد کنگره | 7ت4ب 100 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تفسیر اشاری، تفسیری است که علما از خلال آن غوامض اسرار قرآن کریم و دقایق آن را با اصطلاحاتی چون فنا و بقا، حضور و غیبت، قبض و بسط و مانند آن بیان می‌کنند. این علم را تصوف و تفسیر ایشان از کلام الهی و کلام رسول‌الله(ص) را تفسیر اشارات می‌نامند. امام زرقانی در کتابش «مناهل العرفان»، تفسیر اشاری را این‌گونه تعریف کرده است: «تأویل قرآن به غیر ظاهرش به‌خاطر اشاره‌ای خفی که برای ارباب سلوک و تصوف روشن است و می‌توان بین آن و ظاهر مراد هم جمع کرد»[۱].
محقق اثر در ابتدای کتاب، شرح حالی چند سطری از نویسنده و آثارش ارائه کرده و در آن، «جامع التنزيل و التأويل في تفسير القرآن المجيد» را نام دیگر تفسیر حسام‌الدین بدلیسی دانسته است که در پنج مجلد بزرگ به طبع رسیده است[۲].
کتاب با تفسیر سوره حمد آغاز شده است. ابتدا اطلاعات مختصری درباره سوره، مانند مکی و مدنی بودن آن و دلیل تسمیه آن به فاتحه ذکر شده است. سپس آیات به‌لحاظ لغت، اعراب و معنا بررسی شده و به روایات، نکات و لطایف پیرامون آنها اشاره شده است. نویسنده در ادامه به تفسیر عرفانی حمد الهی پرداخته و وصول به این مرتبه را تنها با فنای فی الله و بقای بالله میسر می‌داند[۳]. سپس تفسیر سبع المثانی[۴] و معنای عرفانی «مالك يوم الدين» و آیات پس از آن را مطرح می‌کند[۵] و در آخر در ذیل «إشارة و تأويل»، نکات و دقایق عرفانی دیگری را متذکر می‌شود[۶].
این تفسیر، تمامی سوره‌های قرآن تا سوره ناس را پوشش داده است. در تفسیر عرفانی سوره ناس در ذیل تفسیر آیه «إله الناس» چنین می‌خوانیم: یعنی مربی جوهر عقل مردم به بعث الوهیتش است، آنگاه که آن را به دست خویش چهل صباح شکل داد و...[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.