گیسودراز، محمد بن یوسف

(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

سید محمد بن یوسف حسینی دهلوی، مشهور به «گیسودراز» یا «خواجه بنده‌نواز» (721-825ق)، عالم حنفی ماتریدی و درویش صوفی اهل هند از طریقت چشتی، شاگرد و سپس جانشین صوفی نصیرالدین چراغ دهلوی و صاحب «شرح زبدة الحقایق المعروف به شرح تمهیدات».

گیسو دراز، محمد بن یوسف
NUR21796.jpg

ولادت

وی در‌ چهارم‌ رجب‌ سال 721ق، در دهلی متولد شد[۱].

تحصیلات و اساتید

سید محمد، تحصیلات آغازینش را در اوضاع آرام دولت‌آباد که با حضور جمع‌ فراوانی‌ از‌ عرفا در آنجا پدید آمده بود، کسب کرد. طی این مدت به‌ یکی‌ از‌ یاران شیخ برهان‌الدین غریب در امر مقابله رساله قشیری یاری می‌رساند. سید همین‌‌که‌ به‌ دهلی رسید طوق ارادت شیخ نصیرالدین را در گردن کرد و به آن سلسله‌ از‌ ریاضات معمول پرداخت که نومریدان جوان انجام می‌دادند. عشق و محبتش به نصیرالدین‌ حد‌ و مرزی‌ نداشت. معروف است که «روزی او با چندی دیگر از مریدان، پالکی شیخ نصیر‌الدین‌ محمود بودند؛ در وقت برداشتن، گیسوی سید به سبب درازی‌ای که داشت در‌ پای‌ پالکی‌ بند شد و او به سبب رعایت ادب و استغراق عشق و محبت، به برآوردن گیسو مقید نشد‌؛ هم‌ بر آن وضعی که واقع شد، مسافت بعید قطع کرد. بعد از‌ آنکه‌ شیخ‌ را بر این معنی اطلاع افتاد، خوشحال شد و بر صدق عقیدت و حسن منیعت او آفرین‌ها‌ کرد‌[۲].

پس از وفات شیخ نصیرالدین، چراغ دهلی و قطب وقت‌ سلسله چشتیه، گیسودراز را خلیفه او می‌دانستند. هرچند که گیسودراز خلافت‌نامه‌ای از پیرش‌ نگرفته‌ بود، اما همچنان برجسته‌ترین فرد در میان‌ مریدان‌ فراوان‌ شیخ بود[۳].

گیسودراز پس از رحلت شیخ‌ نصیر‌الدین از دهلی به دکن رفت. وی نخست راهی گوالیار شد و از‌ آنجا‌ به گجرات رفت و چند سالی‌ به‌ گمنامی زیست‌ و پس‌ از‌ آن عازم دکن شد. حدود سال‌ 815‌ق، سلطان بهمنی تاج‌الدین فیروز (825-800ق) خبر یافت که گیسودراز نزدیک حسن‌آباد گلبرگه رسیده و به استقبال او رفت[۴].

وفات

وی در شانزدهم ذوالقعده 825ق، چهره در نقاب خاک کشید‌[۵].

آثار

کتاب «شرح زبدة الحقایق المعروف به شرح تمهیدات» از آثار اوست.

پانویس

  1. ر.ک: اسدپور، رضا، ص53
  2. ر.ک: همان
  3. ر.ک: همان
  4. ر.ک: همان
  5. ر.ک: همان، ص54

منابع مقاله

اسدپور، رضا، «گنجینه مخطوطات: عشق چیزی دیگر است: گذری بر شرح سید محمد گیسودراز بر تمهیدات عین‌القضات همدانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، اطلاعات حکمت و معرفت، دی 1386، سال دوم - شماره 10، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/578942


وابسته‌ها

مجموعهٔ یازده رسایل

مكتوبات

شرح زبدة الحقایق

[[ديوان حضرت قدوه السالکين زبده العارفين إمام الکاملين ولي الأکبر الصادق مخدوم بنده‌نواز حضرت صدرالدين ابوالفتح سيد محمد حسينی گيسودراز چشتی قدس الله سره العزیز المسمی به انيس العشاق]]

جوامع الکلم

جواهر العشاق المعروف به شرح رساله غوث الأعظم

شرح الفقه الاکبر

شروح سوانح العشاق