زلالی خوانساری، محمدحسن
زلالی خوانساری (احتمالا 970- زنده در 1025ق) از شاعران مثنوى‌سراى مشهور سبک هندى در زمان شاه عباس اول بوده است.
| زلالی خوانساری، محمدحسن | |
|---|---|
 | |
| ولادت | احتمالا 970 |
| محل تولد | خوانسار |
| رحلت | زنده در 1025ق |
| پیشه | شاعری |
| اطلاعات علمی | |
| سبک نوشتاری | مثنوى‌سراى مشهور سبک هندى |
| برخی آثار | کلیات زلالی خوانساری |
نام و نسب
درباره نام و نسب زلالى در هیچ کدام از مآخذ موجود نشانى نیست و نام محمدحسن که در «الذریعة» براى وى آمده، حاصل اشتباه و تصحیف کاتب یکى از نسخ اشعار زلالى است که سپس به کتاب‌هاى دیگر راه یافته است[۱].
ولادت
از سال تولد او اطلاعى در دست نیست. براساس اشعار زلالى و قول معاصرانش، مى‌توان تولد او را در ۹۵۰ یا ۹۷۰ برآورد کرد که البته شواهد غیرمستقیم ۹۷۰ را بیشتر تأیید مى‌کند[۲].
اساتید
زلالى با آنکه ظاهرا رسما نزد هیچ استادى شاگردى نکرده، براساس آثارش مى‌توان گفت اشعار کسانى چون نظامى، انورى، خاقانى، کمال‌الدین اسماعیل، کاتبى نیشابورى و جامى را بسیار مطالعه مى‌کرده و بر آنها اشراف داشته است[۳].
زادگاه
زلالى علاقه بسیارى به خوانسار داشت و در آغاز هر مثنوى‌اش، به ستایش آنجا مى‌پرداخت، اما از همشهریانش دل خوشى نداشت. بااین‌همه، همواره در زادگاهش، خوانسار، ساکن بود و شاید علاوه بر علاقه به خوانسار، تنگدستى و موفق نبودن در جلب حمایت بزرگان زمانه، او را از مهاجرت‌هاى دور و دراز باز داشت و باعث شد فقط به سفرهاى کوتاه به اصفهان و اطراف آن اکتفا کند. تنها سفر دور وى به هرات است و سفرش به هند، برساخته یک مأخذ متأخر است[۴].
معاصرین
در شعر زلالى هیچ اشاره‌اى به معاصرانش نشده، اما در تذکره‌ها اسنادى است که صریحا یا تلویحا از معاشرتش با کسانى مثل اوحدى بلیانى، خضرى خوانسارى، غرورى شیرازى و احتمالا تقى‌الدین کاشى و تابعى خوانسارى و قاضى امین سخن گفته‌اند[۵].
وفات
بنابر قول نصرآبادى مبنى بر فرصت نیافتن زلالى براى تدوین محمود و ایاز، مى‌توان گفت زلالى نهایتا تا ۱۰۲۵ق زنده بوده است[۶].
آثار
کلیات اشعار زلالى به دو بخش «قصاید» و «ترکیبات و مثنویات» تقسیم شده که بخش اول آن شامل ۷۱ قصیده در توحید و مدح و منقبت چهارده معصوم(ع) و نیز قصیده‌اى در مدح شاه عباس صفوى است و بخش دوم آن سبعه سیاره و شامل هفت مثنوى به همراه دیباچه‌هایى است[۷].
پانویس
منابع مقاله
شفیعیون، سعید، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1395.