حسینی کفوی، ایوب بن موسی
ابوالبقاء کفوی ایوب بن موسی حسینی کفوی (1028-1095ق/ 1619-1686م)، ادیب، لغوی و فقیه حنفی، صاحب کتاب «الكليات؛ معجم في المصطلحات و الفروق اللغوية».
| حسینی کفوی، ایوب بن موسی | |
|---|---|
 | |
| نام پدر | موسی |
| ولادت | 1028ق/ 1619م |
| محل تولد | کفه (تئودوسیا) در جنوب شرقی شبه جزیره کریمه |
| رحلت | ۱۰۹۵ق |
| مدفن | استینیه |
| مذهب | حنفی |
| پیشه | ادیب، لغوی و فقیه حنفی |
| منصب | فقیه |
| اطلاعات علمی | |
| برخی آثار | الكليات؛ معجم في المصطلحات و الفروق اللغوية |
ولادت
وی در 1028ق/ 1619م، در کفه (تئودوسیا) واقع در جنوب شرقی شبه جزیره کریمه به دنیا آمد. اطلاعات ما درباره ابوالبقاء و حیات علمی او پراکنده و بسیار اندک است[۱].
فعالیت‌ها
او مدتی مانند پدر، مفتی کفه بود و ظاهراً مدت ۳۰ سال در کفه زیست. وی چندی نیز قضای قدس شریف و دیگر نقاط را برعهده داشت. مصطفی پاشای وزیر، وی را به استانبول فراخواند و به قضای برکه گماشت. ابوالبقاء مدتی هم در بغداد و فیلیپیه (پلودیف امروزی واقع در بلغارستان) منصب قضا داشت، اما به علتی نامعلوم و شاید بر اثر حسادت اطرافیان، مغضوب سلطان محمد عثمانی واقع شد و به کفه تبعید گردید و ناگزیر در آنجا اقامت گزید، تا آنکه ۱۲ سال بعد با میانجیگری سلیم گرای خان به استانبول بازگشت و مورد عنایت سلطان قرار گرفت[۲].
وفات
گفته‌اند که ابوالبقاء پس از آن به‌سوی استینیه در ناحیه بسفر فرستاده شد و در همان جا درگذشت. با توجه به وساطت سلیم گرای خان، تاریخ وفات او در ۱۰۹۵ق، درست‌تر از ۱۰۹۳ق و ۱۰۹۴ق، به نظر می‌آید؛ زیرا سلیم در ۱۹۰۵ق، برای دومین بار به قدرت رسید و علی‌القاعده در اوایل حکومتش وساطت او را کرده است[۳].
آثار
«الكلیات أبوالبقاء یا كليات العلوم» یا «الكليات؛ معجم في المصطلحات و الفروق اللغوية»، نام کتاب معروف اوست. اثر دیگر وی، کتابی است با نام «تحفه شاهان» که به زبان ترکی نوشته و موضوع آن اصول عقاید، فقه و اخلاق است[۴].
شهرت ابوالبقاء بیش از همه به الكليات اوست که فرهنگ الفبایی مصطلحات علوم و فنون است. بحث‌های وی در مدخل‌هایی چون اتحاد، ادراک، اراده، امکان، ایمان، وجود، وحی و هیولی کاملا عقلی و سنجیده و نشانه قوت ذهن و ذوق فلسفی اوست. الكليات از نظر مباحث فقهی و اصولی نیز اثری نسبتاً جامع بشمار می‌رود و مقاله‌های فقهی آن خاصه در فقه حنفی درخور اعتناست[۵].
پانویس
منابع مقاله
مؤذن جامی، محمدمهدی، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1392.