روحانی، فؤاد
فؤاد روحانى (۱۲۸۶ –۱۳۸۲ش)، نویسنده، مترجم، کارشناس ارشد مسائل نفت و از شخصیت‌های مؤثر در تأسیس سازمان اوپک و دبیرکل دومین کنفرانس اوپک (فوریه ۱۹۶۱). روحانی تنها دبیر کل ایرانی اوپک از تاریخ تشکیل آن است و پس از آن ایران دیگر این سمت را کسب نکرده است.
| نام | روحانی، فواد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | روحانی، فواد بن علی‌اکبر محب السلطان |
| نام پدر | على‌اکبر |
| متولد | 1286ش |
| محل تولد | تهران |
| رحلت | 10 بهمن ماه 1382ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | الهی نامه
خوابگردها |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05273AUTHORCODE |
ولادت
او فرزند على‌اکبر محب السلطان در ۳۰ مهر سال 1286ش در تهران در خاندانی بهائی متولد شد.مادر او اصالتًا یهودی بود که با شکل‌گیری فرقه بهائیت خاندان وی نیز در سلک بهائیت درآمدند.
تحصیلات
تحصیلات ابتدایى و متوسطه را در مدرسه تربیت بنین تهران طی کرد و فوق لیسانس خود را از انگلستان، در رشته حقوق دریافت نمود.
وی بعد از بازگشت به ایران به استخدام کمپانی نفت انگلیس- ایران در آمد و از تاریخ 22 / 12 / 1925 تا 28 / 2 / 1930 به عنوان معاون و از 1 / 03 / 1930 تا 31 / 10 / 1932 به عنوان معاون کارگزینی مشغول به کار شد.
روحانی در اوج مبارزات ملی شدن صنعت نفت سِمَتِ مشاورتِ حقوقیِ شرکت را بر عهده داشت و از کودتای انگلیسی- آمریکایی 28 مرداد 1332 بدین سو، پلههای ترقی را در حوزه‌ی مأموریت خویش ـ با سرعت ـ در نوردید.
فوأد روحانی در خاطرات خود، می‌گوید: «... در شرکت ملی نفت ایران به عنوان مشاور حقوقی مشغول به کار شدم، بعد عضو هیئت مدیره شدم(18 / 4 / 1332)، و بعد هم در حدود شش سال قائم مقام رئیس هیئت مدیره بودم(1339-1334). بعد به دبیرکلی اوپک انتخاب شدم و سه سال و نیم در آن جا بودم(1961-1964م / 1339-1342ش) و در این مدت البته همچنان عضو شرکت ملی نفت بودم. بعد از آن که کارم در اوپک تمام شد به شغل سابقم در شرکت بر نگشتم و به سمت مشاور نخست وزیر منصوب شدم». فوأد روحانی از 1342تا پیروزی انقلاب با این سمت به اهداف اسرائیل و تشکیلات بهائیت خدمت می‌کرد.
فوأد روحانی در سال 1306با روحان فتح اعظم ازدواج می‌کند که حاصل این ازدواج دو دختر به نام‌های گیتی و نگار است. وی در این باره چنین می‌گوید:«بنده در سن بیست و یک سالگی متأهل شدم و دو دختر دارم که یکی از آن‌ها متأهل و دارای سه فرزند است و دیگری مجرد.»
فوأد روحانی به زبان‌هاى انگلیسى و فرانسه آشنایی داشت، به علت تسلط بر این زبان‌ها آثاری چند، همچون: "جمهور" اثر افلاطون، "کلیات زیبا‌شناسی" اثر بندتو کروچه، "پاسخ به ایوب" و "روانشناسی و دین" اثر کارل گوستاو یونگ، "تاریخ افکار اجتماعی از افسانه تا علم" اثر بکر و بارنز را به فارسی برگرداند و همچنین کتاب "الهی‌نامه" عطار نیشابوری را به زبان فرانسه ترجمه کرد.
روحانی علاقه خود را به ترجمه آثار نویسندگان غربی چنین بیان می‌کند:«بنده از سال‌های قبل در این فکر بودم که یکی از راه‌های آشنا کردن جامعه با افکار غرب و همچنین آشنا کردن غربیان با افکار و سنت‌های ما، ترجمه است. اگر وسایلی پیش می‌آمد که بنده می‌توانستم کتاب‌هایی را که مفید می‌دانستم برای آشنا کردن جامعه‌ی ایران با افکار غرب و بالعکس، ترجمه کنم، این کار را با شوق انجام میدادم.
فوأد روحانی را می‌توان از جمله افرادی دانست که در گروه وابستگان به انگلیس قرار داشتند و در این راه افراط می‌کردند؛ تا آن‌جا که ساواک از وی به عنوان نوکری مرموز در راستای اهداف انگلیس یاد می‌کند:«نام‌برده یک فرد بهائی است و همچنین نوکری مرموز که دارای یک قبله آن هم رودخانه تایمز انگلیس است و تمام آنچه که در اختیار دارد را در راستای نوکری انگلیس‌ها هزینه می‌کند. تا آن جا که منافع ملت و کشور را قربانی این نوکری کرده است.»
مأمور ساواک در سندی دیگر، می‌نویسد:«با این که استفاده‌های بسیاری از کشور می‌برد باطناً به این کشور علاقه نداشته و قابل اعتماد نیست.»
نقش کمپانی نفت جنوب BP (بریتیش پترولیوم) در غارت منابع استراتژیک نفتی و تضییع حقوق ملت ایران بر همگان پوشیده نیست. انگلیس برای چپاول این ثروت خدادادی، افراد این سرزمین را ترغیب به جاسوسی و خیانت به وطن و جلوگیری از رشد و ترقی سیاسی- اجتمااعی ایران می‌کرد. برای درک این واقعیت کافی‌ست غور و تفحصی به سرگذشت نفت و غارتگری انگلیس به واسطه افراد وابسته و خائن به ملت و وطن داشته باشیم.
فوأد روحانی به پاس خدمات خود به صهیونیست‌ها از سوی حاکمیت پهلوی دو بار موفق به اخذ نشان درجه 3 همایون و نشان درجه 3 تاج می‌گردد.
فؤاد روحانی در سال‌های دهه‌ی بیست به عنوان نماینده در کنار سایر رؤسای کمپانی نفت انگلیس- ایران، به‌همراه گلشائیان جهت تهیه قرارداد ناکام و استعماری گس-گلشائیان حضور داشت. همچنین وی مترجم نمایندگان کمپانی نفت انگلیس– ایران با اعضای کمیسیون نفت در مجلس شورای ملی دوره‌ی شانزدهم و نیز نمایندگان دولت دکتر مصدق نخست وزیر، بود. حسین مکی، از فعالان جنبش ملی کردن صنعت نفت، از تماس فؤاد روحانی با برخی اعضای کمیسیون نفت مجلس شورای ملی جهت منصرف ساختن آن‌ها از دادن رأی مثبت به لایحه ملی شدن نفت خبر می‌دهد.
رویارویی فؤاد روحانی با نهضت ملی نفت، به موازات اوج‌گیری نهضت افزایش می‌یابد. او در مقام وکیل شرکت نفت اقدام به تهیه طرح شکایت اولیه‌ی شرکت نفت انگلیس- ایران علیه دولت دکتر مصدق می‌نماید. مکی در این باره می‌نویسد: «گفتنی است که فؤاد روحانی، مشاور حقوقی شرکت سابق نفت انگلیس و ایران بوده است و به طوری که نامه‌ی استاکیل [فیلیپ استاکیل، رئیس اداره‌ی انتشارات شرکت نفت] به نورمان [نورمان هیلرفرای سفیر وقت انگلیس در ایران] حاکی است، عرض حال دولت انگلیس علیه ایران در دادگاه لاهه توسط وی تهیه شده است.»
فؤاد روحانی در سال‌های پس از کودتای آمریکایی- انگلیسی28 مرداد بر آن شد تا ضمن نوشتن تاریخ ملی شدن صنعت نفت به تاریخ این نهضت ملی نیز خدشه‌ای وارد کند و با تحریف‌هایی در این خصوص، آیندگان را از حقیقت وقایع و رخدادها و تاراج ثروت ملی ایرانیان منحرف نماید. حسین مکی در کتاب خود: سال‌های نهضت ملی، ج 1، ضمن نقل بخشهایی از آن، به انحرافات تاریخی فوأد روحانی با اشاره‌ای هر چند اندک پاسخی به هجویات وی داده است. فؤاد روحانی پس از کودتای 28 مرداد بر اساس آنچه که خود بیان نموده، در راستای منافع انگلیس فعال بوده است. برخی وی را جاسوس انگلیس می‌دانستند. روحانی در اثنای حضور در عالی‌ترین سمت در شرکت ملی نفت و پیش از آن کمک‌های شایانی به تشکیلات بهائیت میکرده است تا جایی که ساواک در این باره چنین می‌نویسد:«در نزد هم مذهبان خود، بهائی‌ها دارای حسن شهرت و معروفیت بوده و به این گروه بسیار کمک می‌نماید.»
فوأد روحانی یک سال پس از پیروزی انقلاب در سال 1358 در حالی که بیش از پنجاه و اندی سال خیانت به ملت و کشور کرده بود، ایران را به قصد اروپا ترک کرد
روحانى علاوه بر تبحر در زبان‌هاى انگلیسى و فرانسه، به زبان‌هاى عربى و لاتین نیز آشنا بود.
وفات
او نهایتاً در 10 بهمن 1382 در سن نود و شش سالگی در یکی از آسایشگاه‌های سالمندان لندن از دنیا رفت.
آثار
- تصحیح الهى‌نامه شیخ فریدالدین عطار نیشابورى، با مراجعه به بیست و یک نسخه خطى از کتابخانه‌هاى ایران و اروپا.
- ترجمه الهى‌نامه عطار به زبان فرانسه.
- ترجمه جمهور افلاطون.
منابع مقاله
اثرآفرینان، دکتر محمدرضا نصیرى، جلد سوم، ص 129-130.