خلیلی، محمد
محمد خلیلی (1388-1318ق)، طبیب و نویسنده، شاعر، پدرش میرزا محمود خلیلی از جمله اساتید او بودند. «معجم أدباء الأطباء»، در دو جزء از جمله آثار اوست.
| نام | خلیلی، محمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | محمد الخلیلی |
| نام پدر | میرزا محمود خلیلی |
| متولد | 1318ق / 1900م |
| محل تولد | نجف اشرف |
| رحلت | 1388ق / 1968م |
| اساتید | خلیل بن صادق
صادق بن باقر خلیلی |
| برخی آثار | روش تندرستی در اسلام من أمالي الإمام الصادق(ع)
معجم أدباء الأطباء |
| کد مؤلف | AUTHORCODE07402AUTHORCODE |
ولادت
محمد بن صادق بن باقر خلیلی، در سال 1318ق، در نجف اشرف متولد و در همان جا رشد یافت.
تحصیلات
در هفت سالگی قرآن کریم و مقداری از علوم عربی را نزد معلم مشهور مرحوم شیخ جعفر فراگرفت. سپس به مدرسه علویه رفت و تحصیلات ابتدایی را کامل کرد. سپس برای تکمیل علوم عربی از آنجا خارج شد و نزد برادرش خلیل بن صادق و دیگر علما به فراگیری علوم عربی پرداخت. پس از آن به مدرسه مذکور برگشت که تحصیلات دوره راهنمایی را به پایان برساند و اندکی زبان فرانسه هم فراگرفت. سپس به تحصیلات حوزوی برگشت و دروس منطق، معانی و بیان و کتب معالم الأصول و مقداری از قوانین و کتاب شرائع الإسلام در فقه را نزد بسیاری از علما و فضلا خواند. پس از آن نزد مرحوم والدش که در علم طب یگانه بود، حاضر شد و قانونچه قوشجی، شرح نفیس بن عوض بر موجز القانون، قانون ابن سینا و تعداد دیگری از کتب طبی را فراگرفت. پس از آن از محضر دیگر اطبای ایرانی مانند وثوق‌الحکماء تبریزی و مسیح‌الاطباء و دیگران استفاده کرد.
در اثنای تحصیل، به تدریس نحو، صرف، هندسه، حساب، طب و... نیز پرداخت. او پس از مدتی به قصد تمرین و تطبیق آنچه خوانده بود، ملازم پدر گردید. همچنان‌که در مطالعه کتب طبی جدید و اطلاع بر اقوال پزشکان ماهر و معالجات ایشان و استعمال داروهای طبی جدید برای شناخت اثر آنها در بیماری‌ها نیز کوتاهی نکرد.
او در آخر نجف را به قصد بغداد ترک کرد و ملازم درس برخی اساتید شد. از جمله دستیار دکتر مشهور عبدالرحمن المقید رئیس الوحدة العينية در بیمارستان ملکی برای یک سال یا بیشتر شد و با او در کارها و معالجات حاضر می‌شد. سپس مجدد به نجف بازگشت و به مدت دو سال ملازم پدر و عمویش طبیب مشهور حاج میرزا محمود خلیلی گشت. پس از مرگ پدر زیر نظر اطبای رسمی در طب ممارست نمود و «معجم أدباء الأطباء» را نوشت.
شعر و ادب
محمد خلیلی شعر نیز می‌سرود و آثار برخی نویسندگان معاصرش را به نظم درآورده است. خود درباره ورودش به عرصه شعر می‌گوید: بر کسی که در محیطی آکنده از ادبا و ادب‌دوستان چون محیط نجف پرورش یافته، لازم است که با ایشان نشست و برخاست کند؛ به‌گونه‌ای که یکی از ایشان یا دست‌کم شبیه آنها بشود. من در این محیط پرورش یافتم و زندگی ادبی را شناختم. بسیار به مطالعه کتب ادبی و خواندن دیوان‌های شعری علاقه داشتم و اشعاری از آنها که برایم شگفت می‌نمود را حفظ می‌کردم. تا اینکه خود دوبیتی‌ها و گاه قطعاتی را می‌سرودم...
وفات
در سال 1968م برابر با 1388ق در نجف اشرف وفات کرد و در وادی السلام به خاک سپرده شد.
آثار
- معجم أدباء الأطباء؛
- أرجوزة في الطب اليوناني؛
- أرجوزة «عند ما كنت قاضياً» (رساله‌ای با همین نام از استاد جعفر خلیلی، نویسنده الهاتف النجفية است که محمد خلیلی آن را به نظم درآورده است)؛
- رسالة في ذكر العادات الذميمة في نظر الطب والدين والأدب والتاريخ؛
- شرح توحيد المفضل
- طب الإمام الرضا
- الطب في القرآن
- طب الإمام الصادق
و...[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: خلیلی، محمد، ج2، ص81-80
منابع مقاله
- خلیلی، محمد، «معجم أدباء الأطباء» (جلد 1 و 2 در یک مجلد)، مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و...، چاپ اول، مرداد 1390.
- معجم البابطین