جامع الکليات
جامع الكليات، اثر ام‌سلمه نیریزی، کتابی است در حکمت و عرفان، تقریر دروس و عقاید سید محمد قطب‌الدین نیریزی (1100-1173ق) والد مؤلف، که با تصحیح و تعلیقات مهدی افتخار منتشر شده است.
| جامع الکليات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ام سلمه بیگم شیرازی (نويسنده) افتخار، مهدی (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | جامع الکلیات: کلیات مسائل عرفان شیعی |
| ناشر | مطبوعات دينی |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1386ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-8818-81-9 |
| موضوع | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف8ج2 284/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب با مقدمه مفصلی از مصحح در معرفی آن آغاز و مطالب در قالب چهارده بیان، عرضه شده است.
هرچند کتاب، در واقع تقریر دروس و عقاید قطب‌الدین نیریزی است، اما حسن انتخاب و تبویب و تلخیص بجای مطالب، حکایت از درک عمیق مؤلف آن نسبت به مباحث حکمی و عرفانی دارد و نتیجه کار، کتابی است که در عین حجم کم، حاوی عمده مطالب مورد بحث در حکمت و عرفان است[۱].
مایه اصلی کتاب، مؤلفه‌های اساسی عرفان نظری است: خلقت جهان تحت تأثیر اسمای الهی و عود آن در دو قالب قوس نزول و صعود، انسان کامل، وحدت در کثرت و غیره، به‌علاوه ذوق عرفانی قطب‌الدین نیریزی با استفاده زیاد و هماهنگی کامل با احادیث شیعه و طرح مسئله امامت با معنای عمیق و عرفانی آن[۲].
این کتاب را می‌توان با «منظومه حکمت» و «أسرار الحكم» حاج ملا هادی سبزواری قابل مقایسه دانست. هرچند رسایی قلم «جامع الكليات» چندان قابل توجه نیست و جنبه فلسفی «منظومه» و «أسرار الحكم» برتر است، اما جنبه عرفانی و روایی «جامع الكليات»، کاملا ترجیح دارد. در واقع حاج ملا هادی مقرر افکار صدرالمتألهین است؛ درحالی‌که قطب‌الدین نیریزی را می‌توان صاحب مکتب دانست. در حقیقت انگیزه اصلی قطب‌الدین نیریزی در سلوک فکری‌اش، سیر و سلوک معنوی با تکیه تمام به مکتب عرفانی اهل‌بیت(ع) و احادیث شیعی است، نه توضیح نظرات متألهین از فلاسفه، یا خصوص صدرالمتألهین. خود صدرالمتألهین که یک قرن قبل از قطب‌الدین می‌زیست و قطب‌الدین خود را به دو واسطه، شاگرد او می‌داند، بنای کار خود را بر تطبیق فلسفه با قرآن و احادیث و عرفان گذارده و در این کار، به موفقیت‌های فراوانی هم رسیده بود. گستردگی کار ملاصدرا و تحولی که او در عالم معرفت به وجود آورد، منحصربه‌فرد است، اما تکیه بر روایات شیعه در اثر حاضر نیز قابل توجه است و این جهتی است که در کتب اکثر عرفای معروف، دیده نمی‌شود و مأخذ اکثر آن‌ها، کتب روایی اهل سنت است[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه مصحح.