ابن فهد، محمد بن محمد
محمد بن محمد بن محمد، ابوالفضل تقی‌الدین ابن فهد (787-871ق)، پسر نجم‌الدين محمد، مورخ، از علمای شافعیه
| نام | ابن فهد، محمد بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | نجم‌الدين محمد |
| متولد | 787ق |
| محل تولد | اصفون مصر |
| رحلت | 871 ق |
| اساتید | عبدالرحمان فاسى
ابوهُرَيره بن نقاش عبدالرحمان زرندى |
| برخی آثار | تذکرة الحفاظ |
| کد مؤلف | AUTHORCODE13864AUTHORCODE |
ولادت
وى در 5 ربيع الثانى 787ق در اصفون زاده شد.
تحصیلات
در 795ق همراه پدر به مكه رفت و در آن‌جا به تحصيل علم پرداخت. او برای سماع حديث به مدينه و يمن سفر كرد. از شيوخ او در مكه، عبدالرحمان فاسى و ابوهُرَيره بن نقاش، در مدينه، رقيه دختر ابن مزروع و عبدالرحمان زرندى و در يمن مجد لغوى و على بن ابوبكر ازرق بوده‌اند. از استادان بسيارى اجازه گرفت و پسرش در این مورد معجم و فهرست ویژه‌اى پرداخته است. تقى‌الدين، ابن حجر را در مكه ديد و از دانش او بهره‌مند شد. او «الامتاع» را نزد مقريزى خواند و نسخه‌اى از آن را به خط فرزند خود نجم‌الدين عمر، برای خود تهيه كرد. او در كسب علم و ضبط و استخراج مطالب از کتاب‌ها، بلند آوازه شد و این منزلت برای پسر او نيز حاصل گشت. كسان بسيارى در حجاز از وى اخذ حديث كردند. توجه به حديث و سنت از او به فرزندانش منتقل شد و شايد از این روست كه گاه در نسبت آنان «الاَثَرى» هم ديده مى‌شود. سخاوى در دو نوبت كه مجاور مكه بود، او را ديده، از او بهره برده و بسيارى از نوشته‌هاى خود را به او ارائه كرده است.
وى پيوسته به كار مطالعه و نوشتن سرگرم بود. کتابخانه او در آن زمان در مكه، نظير نداشت و همگان از آن بهره‌مند مى‌شدند. او کتابخانه‌اش را وقف كرد تا پس از مرگش نيز مورد استفاده طالبان علم قرار گیرد. وى طبع شعر نيز داشت
وفات
در 7 ربيع الاول 871ق از دنيا رفت.
آثار
الف) چاپى:
لحظ الالحاظ، تنها اثر از نوشته‌هاى اوست كه همراه ذيل‌هاى حسینى دمشقى و سيوطى بر «تذكرة الحفاظ» ذهبى چاپ شده است. لحظ در واقع ذيلى است بر ذيل ابوالمحاسن محمد بن على علوى حسینى دمشقى و نام كامل آن «لحظ الالحاظ بذيل طبقات الحفاظ» است.
ب) خطى:
- بُغية الطالب الفالح من مشيخة قاضى طيبة ابى الفتح الصالح؛
- حديث ابى‌على الحسن بن عرفه؛
- رسالة الكامل على تراجم المكيين و المدنيين الذين اخذ عنهم العلامه على بن خليل اللُبودى؛
- طرق الاصابة بما جاء في فضائل الصحابة؛
- عُمدة المُنتحِل و بُلغة المُرتحِل؛
- الفتح الربانى لجمیع مرویات الشيخ ابى الفتح العثمانى؛
- الدرر السَنّية و الجواهر البَهيّة من الاحاديث النبویة.
ج) آثار يافت نشده:
- الاِبانة مما ورد في الجعرانة؛
- الاشراف على جمیع النُكَت الظِراف؛
- اقتطاف النور مما ورد في ثور؛
- بُشرى الوَرى مماورد في حرا؛
- بهجة الدماثة بما ورد في فضل المساجد الثلاثة؛
- تأمیل نهایة التقريب و تكمیل التهذيب بالتذهيب؛
- تحفة الاشراف بمعرفة الاطراف، در 3 جلد؛
- تحفة العلماء الاتقياء بماجاء في قصص الانبياء، سخاوى عنوان این کتاب را نخبة العلماء... آورده است؛
- تقريب البعيد فيما ورد في يومى العيد؛
- الجُنة باذكار الکتاب و السنة؛
- الزوائد على حياة الحيوان للدمیرى؛
- غاية القصد المراد من الاربعين العالية الاسناد؛
- في سيرة الخلفاء و الملوك، در 2 مجلد؛
- المطالب السنية العوالى بما لقريش من المفاخر و المعالى؛ 15. النور الباهر الساطع من سيرة ذى البرهان القاطع، در سيرت نبوى.
منابع مقاله
- دايرة المعارف بزرگ اسلامى ج4 ص427.
- ویکی‌نور عربی