ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی
شمس‌الدين ابوالمظفر يوسف بن قز اوغلى بن عبدالله بغدادى مشهور به سبط ابن الجوزى(582-654ق/ 1186-1256م)، واعظ و مورخ.
| نام | ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اب‍ن‌ال‍ج‍وزی، ابوالمظفر ش‍م‍س‌ال‍دی‍ن یوسف بن عبدالله
اب‍ن‌ال‍ج‍وزی، یوسف بن قزاوغلی سبط اب‍ن‌ال‍ج‍وزی |
| نام پدر | حسام‌الدین قزاوغلى |
| متولد | 582ق |
| محل تولد | بغداد |
| رحلت | 654ق |
| اساتید | ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی |
| برخی آثار | تذكرة الخواص |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00689AUTHORCODE |
ولادت
مادرش رابعه دختر ابوالفرج ابن الجوزى بود، به همین سبب به سبط ابن جوزی معروف شد. و به سال 581ق در بغداد متولد شد.
تحصیلات
وی پس از تعليم علوم و فنون نزد جدش ابوالفرج، در زمینه وعظ و خطابه نيز در مسير او گام نهاد و واعظى توانا و مشهور گشت. در بيست سالگى برای فراگیرى علوم و وعظ مردم به شام رفت و ساكن دمشق گرديد. مدتى را هم به مصر رفت و در آنجا ماند.
مذهب
سبط ابتدا بر مذهب حنبلى بود و سپس به مذهب ابوحنيفه گرائيد. ذهبى تغيير مذهب او را از سر دنياخواهى می‌داند و برخى این كار سبط را رفتارى صورى و ظاهرى دانسته و می‌گویند كه تغيير مذهب وى برای نزدیک شدن به درگاه پادشاه ايوبى شام بود كه حنفى متعصبى بود. شايد هم شخصيت وى به گونه‌اى بوده كه اختلافات مذهبى را اصيل نمى‌دانسته و در مسائل عبادى پيروى از امام خاصى را لازم نمى‌دانسته و اختلافات فقهى را اهمیت نمى‌داده است.
برخى هم او را شيعه و رافضى دانسته‌اند. ذهبى می‌گوید از سبط نوشته‌اى ديده كه دلالت بر تشيعش می‌کرده است، چنان كه ابن رافع سلامى (م.774) گوید کتاب «رياض الافهام» را از سبط بن جوزى در فضائل اهل‌بيت ديده كه تشيع در آن ظاهر بوده است.
علت انتساب وى به تشيع، نقل فضائل ائمه و ذكر اختلافات میان صحابه از سوى اوست. بخصوص كه در این دوره، فضائل ائمه توسط فاطمیان و حمدانيان در غرب جهان اسلام گسترش داشت همچنين گرايش وى به تشيع مى‌توانست تحت تأثير هم‌نشينى با ابوالمظفر والى ايوبى دمشق بوده باشد كه اهل‌بيت را بسيار دوست داشت. ارادت سبط به خاندان پيامبر به گونه‌اى بود كه در یک روز عاشورا مردم حلب از وى خواستند به منبر رود و درباره شهادت امام حسین عليه‌السلام سخن بگوید ولى او بر منبر نتوانست صحبت كند و به شدت گريست و فقط شعرى در مرثيه امام خواند و پائين آمد (البدايه و النهایه، ج 13، ص194). در عين حال او سنى مذهب است و به ايمان ابوطالب اعتقاد ندارد و به خلفاى نخست ارادت مى ورزد و با تمجيد از ايشان ياد مى‌كند.
آثار
بيش از سى کتاب برای سبط ياد شده است كه برخى از آنها چنين است: مرآه الزمان، الانتصار لامام ائمه الامصار (درباره ابوحنيفه)، الجامع في مناقب ابى حنيفه، تذكره الخواص.
وفات
مرگ وى به سال 654 در منزل خویش در دمشق روى داد و در كنار كوه قاسيون دفن شد.