عارف‌نامه

عارف‌نامه، نوشته خواجه محمد عارف ریوگری (درگذشته 634ق)، از بزرگان طریقت نقش‌بندی و شاگرد خواجه عبدالخالق غجدوانی (575-496ق) است که پندهایی کوتاه و بایسته‌ را برای عارفان در بر دارد. این نسخه با کوشش «غلام‌مصطفی خان» و با پژوهش و تصحیح «سید محبوب‌حسن واسطی» و به خط محمد اعلی عرضه شده است‏.

عارف نامه
پدیدآوران	ریوگری، محمد عارف (نويسنده)
سال نشر	13سده
چاپ	1
موضوع	عرفان - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	2ع9ر 286 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

واسطی این نسخه را از خانقاه «مرشدبابا» به دست آورده است. ریوگری این نسخه را به درخواست خواجه نعیم و به‌اختصار نوشته تا مونس حُضّار و باعث اعتبار ابرار و اخیار گردد‏.

اندرزهای ریوگری بریده‌ و کوتاه است. او راه سلوک را به عارف چنین می‌شناساند: «مُوتُوا قَبْلَ أنْ تَمُوتُوا»، صفت خاصان حق است؛ پاک باش و پاک‌اعتقاد باش؛ سالک از مسیر وجد، کشف و معرفت به مشاهده عین می‌رسد؛ «سبُک‌بالی» نیاز عارف برای طیران است؛ عارف از حق به حق بنگرد و عالم از راه دلیل بدان دست یابد، اما صاحب وجد از این دو راه بی‌نیاز است و.... ‏ ریوگری سلوک عارف را در استعانت از قرآن و حدیث نبوی و سپس با تمسک به کلام مشایخ می‌داند.

ایشان پندی از پیامبر(ص) به بنده را درباره کار دنیوی و اُخروی ارائه می‌دهد و به کارهایی که مرشد بایسته است برای پند و راهبری مردم انجام دهد، اشاره می‌کند.

نویسنده در پایان رساله‌اش برخی سخنان استادش «خواجه عبدالخالق» و حکایت زنی مکشّفه به نام عایشه و ستر سر و تنش در دیدار با عبدالخالق غجدوانی (چراکه فقط او را مرد می‌یافت) می‌پردازد. همچنین مرگ و مراسم دفن و کرامت خواجه را حکایت می‌کند‏.

این اثر از روی نسخه‌ای که به دست «شیرمحمد نقشبندی مجدّدی معصومی» مشهور به خلیفه نوشته شده، نسخه‌برداری شده است. شیرمحمد کُلاچوی‏ پس از نقل «عارف‌نامه»، سخنانی از برخی بزرگان عرفان را به نسخه افزوده است‏.

منابع مقاله

مقدمه محقق و متن کتاب.