طریق التحقیق

طريق التحقيق، از آثار منسوب به شاعر و عارف شیعى دوره غزنویان در قرن پنجم و ششم هجری قمری، ابوالمجد مجدود بن آدم، مشهور به سنایی غزنوی (465 یا 473-525 یا 545ق) است که با زبان شیرین شعر به بیان مسائلی اخلاقی و عرفانی (خداشناسی و خودشناسی، لقاء الله، یاد خدا، «كُن فيكون»، هدف‌داری آفرینش انسان، صبر و شکر، مقاومت در برابر شهوات برای رسیدن به موفقیت و...) می‌پردازد.

طریق التحقیق
طریق التحقیق
پدیدآورانسنایی، مجدود بن آدم (نويسنده)
عنوان‌های دیگرمثنوی طریق‌ التحقیق‌
سال نشر1309ق
چاپ1
موضوعشعر فارسی - قرن 6ق. - شعر عرفانی - قرن 6ق.
زبانفارسی
تعداد جلد1
کد کنگره
PIR
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

انتقاد

  • متأسفانه این اثر، تصحیح نشده و به‌صورت تصویربرداری از نسخه خطی است. صفحه اول کتاب نیز موجود نیست. معلوم نیست که سراینده مقدمه‌ای داشته یا نه و همچنین نسبت این سروده‌ها به سنایی غزنوی اثبات نشده است.
  • بخشی از آخرین صفحه (از «فصل في ختم الكتاب») بازسازی شده است؛ یعنی مفقود بوده یا دچار آفت (ساییدگی یا...) شده و آن مقدار بازنویسی و بعد بر روی آن صفحه چسبانده شده است[۱].

ساختار و محتوا

  • این اثر، از 65 فصل تشکیل شده است، ولی فصول شماره‌ ندارد و در عناوین برخی از فصل‌ها، تعبیر «فصل» آمده و در برخی دیگر نیامده است. برخی از مباحث مهم این کتاب عبارت است از: خداشناسی و ناتوانی انسان از شناخت کامل، انسان و وظیفه جستجوگری برای راهیابی و هدایت، تنزیه و تقدیس خدای متعال، فنای دنیا و بقای آخرت، آزمایش مال و زن و فرزند، مذمت وابستگی به دنیا و غفلت از یاد حضرت باری، اثبات امکان دیدار روی دوست، معنای آیه «أُولَٰئِك كالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَٰئِك هُمُ الْغَافِلُونَ»، رزق و روزی و مذمت ظلم.

نمونه مباحث

نطق، ابکم بمانده در صفتشوهم، عاجز شده ز معرفتش[۲]
گر حیات ابد همی خواهیخیز با عشق جوی همراهی[۳]
چون تمنای روی دوست کنندحالی آهنگ کوی دوست کنند[۴]
خالق خلق ایزد بی‌چونفاعل کارگاه كن فيكون[۵]
ای شده پای‌بست و زندانیاندر این خاکدان ظلمانی
تا کی این گفتگوی بر باطلتا کی این جستجوی بی‌حاصل‌[۶]
هرکه را داد ایزدش توفیقصبر و شکرش بود همیشه رفیق[۷]

پانویس

  1. ر.ک: متن کتاب، ص89
  2. ر.ک: متن کتاب، ص2
  3. ر.ک: همان، ص22
  4. ر.ک: همان، ص26
  5. ر.ک: همان، ص44
  6. ر.ک: همان، ص53
  7. ر.ک: همان، ص65

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها