طریق التحقیق

طريق التحقيق، از آثار منسوب به شاعر و عارف شیعى دوره غزنویان در قرن پنجم و ششم هجری قمری، ابوالمجد مجدود بن آدم، مشهور به سنایی غزنوی (465 یا 473-525 یا 545ق) است که با زبان شیرین شعر به بیان مسائلی اخلاقی و عرفانی (خداشناسی و خودشناسی، لقاء الله، یاد خدا، «كُن فيكون»، هدف‌داری آفرینش انسان، صبر و شکر، مقاومت در برابر شهوات برای رسیدن به موفقیت و...) می‌پردازد.

طریق التحقیق
طریق التحقیق
پدیدآورانسنایی، مجدود بن آدم (نويسنده)
عنوان‌های دیگرمثنوی طریق‌ التحقیق‌
سال نشر1309ق
چاپ1
موضوعشعر فارسی - قرن 6ق. - شعر عرفانی - قرن 6ق.
زبانفارسی
تعداد جلد1
کد کنگره
PIR
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

انتقاد

  • متأسفانه این اثر، تصحیح نشده و به‌صورت تصویربرداری از نسخه خطی است. صفحه اول کتاب نیز موجود نیست. معلوم نیست که سراینده مقدمه‌ای داشته یا نه و همچنین نسبت این سروده‌ها به سنایی غزنوی اثبات نشده است.
  • بخشی از آخرین صفحه (از «فصل في ختم الكتاب») بازسازی شده است؛ یعنی مفقود بوده یا دچار آفت (ساییدگی یا...) شده و آن مقدار بازنویسی و بعد بر روی آن صفحه چسبانده شده است[۱].

ساختار و محتوا

  • این اثر، از 65 فصل تشکیل شده است، ولی فصول شماره‌ ندارد و در عناوین برخی از فصل‌ها، تعبیر «فصل» آمده و در برخی دیگر نیامده است. برخی از مباحث مهم این کتاب عبارت است از: خداشناسی و ناتوانی انسان از شناخت کامل، انسان و وظیفه جستجوگری برای راهیابی و هدایت، تنزیه و تقدیس خدای متعال، فنای دنیا و بقای آخرت، آزمایش مال و زن و فرزند، مذمت وابستگی به دنیا و غفلت از یاد حضرت باری، اثبات امکان دیدار روی دوست، معنای آیه «أُولَٰئِك كالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَٰئِك هُمُ الْغَافِلُونَ»، رزق و روزی و مذمت ظلم.

نمونه مباحث

  • نطق، ابکم بمانده در صفتش

    وهم، عاجز شده ز معرفتش[۲].

    • گر حیات ابد همی خواهی خیز با عشق جوی همراهی[۳].
      • چون تمنای روی دوست کنند حالی آهنگ کوی دوست کنند[۴].
        • خالق خلق ایزد بی‌چون

          فاعل کارگاه كن فيكون[۵].

          • ای شده پای‌بست و زندانی

            اندر این خاکدان ظلمانی تا کی این گفتگوی بر باطل

            تا کی این جستجوی بی‌حاصل‌[۶].
            • هرکه را داد ایزدش توفیق

              صبر و شکرش بود همیشه رفیق[۷].

              پانویس

              1. ر.ک: متن کتاب، ص89
              2. ر.ک: متن کتاب، ص2
              3. ر.ک: همان، ص22
              4. ر.ک: همان، ص26
              5. ر.ک: همان، ص44
              6. ر.ک: همان، ص53
              7. ر.ک: همان، ص65

              منابع مقاله

              مقدمه و متن کتاب.

              وابسته‌ها