لسان الميزان (7 جلد)
لسان الميزان، تألیف شهاب‌الدین احمد بن علی بن حجر عسقلانی (متوفی 852ق)، حاوی اسامی رجال و روات اهل سنت و برخی از روات شیعه امامیه است. کتاب در هفت جلد منتشر شده است.
| لسان الميزان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | لسان الميزان |
| ناشر | مؤسسة الأعلمي للمطبوعات |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1406ق. |
| چاپ | 1 |
| موضوع | محدثان اهل سنت
حديث - علم الرجالحديث - جرح و تعديل |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 7 |
| کد کنگره | BP 115 /الف2ل5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب مشتمل بر مقدمه (در چند فصل) و اسامی رجال به‌ترتیب حروف الفباست که مشتمل بر 1198 تن است. در جلد هفتم نیز اسامی تعدادی از رجال بر اساس کنیه ذکر شده است.
گزارش محتوا
ابن حجر در خطبه کتاب، پس از حمد و سپاس الهی و شهادت به یگانگی پروردگار و رسالت محمد مصطفی(ص) و صلوات و سلام بر آن حضرت و عترت طاهرینش، بهترین اعمال را اشتغال به علم دینی و افضل و اعظم برکات را معرفت و تشخیص حدیث صحیح رسول‌الله(ص) از مدخول و منقطع از موصول و سالم از معلول دانسته است[۱].
حفاظ حدیث در ذکر اسامی مجروحین (غیر موثقین) کتب فراوانی نوشته‌اند؛ هرکس به اندازه علمش و مقداری که اجتهادش به آن رسیده است. عسقلانی «الميزان» ابوعبدالله ذهبی را از جمله کامل‌ترین این آثار دانسته است. او تصمیم به نسخه‌برداری از آن به همان شکل که بوده، داشته است، اما چون زمان‌بر بوده تصمیم می‌گیرد که اسامی کسانی را که ائمه سته اهل سنت در کتبشان یا برخی از کتاب‌هایشان آورده‌اند، حذف کند. او پس از استخاره، اسم‌هایی را که در «تهذيب الكمال في أسماء الرجال»، جمال‌الدین یوسف مزی (متوفی 743ق) نبوده، در کتابش می‌آورد. سپس کتاب حافظ ابوالفضل بن حسین را ذیل بر کتابش قرار می‌دهد[۲].
اسامی رجال با نام «آدم» آغاز شده، اما با عبارت «يأتي و كان ينبغي أن يذكر هنا» توضیح آن به بعد موکول شده است. پس از آن به نام «ابان بن ارقم اسدی کوفی» اشاره شده است. نام او را شیخ طوسی (متوفی 460ق) در ضمن شیعیان امامی آورده و از اصحاب امام جعفر صادق(ع) و ثقه دانسته است[۳].
شیخ طوسی «ابان بن ارقم غنوی کوفی» را نیز شیعه امامی دانسته که برای استفاده از محضر امام جعفر صادق(ع) سفر نمود و احادیث فراوانی را از ایشان روایت کرد. همچنین ابان بن صدقه کوفی را شیعه دانسته که احادیث فراوانی به او مستند شده است[۴].
ابان بن عبدالملک نخعی کوفی (نویسنده كتاب الحج)، ابان بن عبده صیرفی کوفی، ابان بن عمر اسدی، ابان بن عمران فزاری کوفی، ابان بن عمرو جدلی کوفی و ابان بن کثیر غنوی کوفی نیز از جمله رجال شیعه هستند که شیخ طوسی در کتاب رجال خویش از آنها یاد کرده است[۵].
اسامی رجال در جلد ششم کتاب با حرف یاء به پایان آمده است. یوسف بن قزغلی سبط ابن جوزی نویسنده کتاب مرآة الزمان و از جمله رجالی است که عسقلانی به نقل از محی‌الدین سوسی، او را شیعه (رافضی) دانسته است[۶].
در جلد هفتم، اسامی رجالی که به کنیه مشهور هستند به‌ترتیب حروف الفبا ذکر شده است. در انتهای این جلد (بعد از صفحه 537)، شرح حال ابن حجر عسقلانی ارائه شده است. ابن حجر آثار فراوانی نوشته است؛ لذا در انتهای شرح حالش به‌ترتیب حروف الفبا لیست شده است. در انتهای کتاب نیز تقریظ سید ابراهیم بن سید عباس رضوی حیدرآبادی بر لسان الميزان ارائه شده است[۷].
وضعیت کتاب
کتاب به چاپ سنگی در سال 1331ق، در هند منتشر شده است. این نسخه، فاقد فهرست مطالب است و پاورقی‌های اندکی در آن دیده می‌شود.
پانویس
منابع مقاله
خطبه و متن کتاب.