محمد بن ادریس بن علی (554-634ق)، مشهور به مَرجْ الکحْل و ابن مَرجْ الکحْل، شاعر قرن ششم و هفتم هجری قمری، که اشعاری آموزنده و عاشقانه می‌سرود. در زمانه او، «دولت موحدون» حاکم بود.
| کحل، ابن مرج |
|---|
 |
| لقب | مرج الکحل |
|---|
| نام پدر | ادریس |
|---|
| ولادت | 554ق |
|---|
| محل تولد | نزدیک جزیره شُقر در مجاورت بَلنسه، اندلس |
|---|
| رحلت | روز دوم ربیع‌الاول سال 634ق |
|---|
| پیشه | شاعر |
|---|
|
| سبک نوشتاری | تغزّل و شعر عاشقانه |
|---|
| برخی آثار | من ديوان الشعر العربي |
|---|
|
ولادت و تربیت
- ابوعبدالله محمد بن ادریس بن علی بن عبدالله الجزیری اندلسی در «مَرجْ الکحْل» (نزدیک جزیره شُقر در مجاورت بَلنسه) در سال 554ق، متولد شد.
- او در آنجا رشد کرد و گویند که امّی (بی‌سواد) بود و همانند بادیه‌نشینان لباس می‌پوشید و زندگی می‌کرد و با ماهی‌فروشی در بازار، روزگار می‌گذراند.
- لقب ابن مرج الکحل نسبتی به مکانی خاصّ (به معنای «پسر مرج الکحل») برای بزرگداشت و افتخار است.
جایگاه علمی
- ابن مرج الکحل، ادیبی زبردست و برتر در زمینه نثر و نظم و شاعری لطیف بود که یافته‌هایش را به‌خوبی بیان می‌کرد و اشعاری نیک می‌آفرید. او در بیشتر شعرهایش به وصف طبیعت و...، نسیب (تغزّل و شعر عاشقانه) و موعظه و عبرت توجه داشت.
نمونه اشعار
- تمثیلی در باب انسان و روزی و نعمتی که می‌جوید، از اشعار معروف اوست:
| مَثَلُ الرزقِ الَّذي تَطلُبُهُ | | مَثَلُ الظلِّ الَّذي يَمشي مَعَك |
| أَنتَ لا تَطلُبُهُ مُتّبعاً | | فَإِذا وَلَّيتَ عَنهُ تَبِعَك.
[۱] |
مَثَل رزق و روزی که آن را می‌طلبی
همانند سایه‌ای است که همراه تو راه می‌رود
تو با دنباله‌روی به آن نرسی
و هر گاه از آن روی برگردانی، به دنبال تو می‌دَوَد.
- خوش‌گمانی به رحمت الهی: «من به کسی که نافرمانی کردم، خوش‌گمانم.»
| إِنّ ظَنّي بِمَن عَصيتُ جَميلٌ | | أَتراهُ مُعذِّبي ما أَظنُّ |
| ما أَراهُ إِلّا يَجودُ بِعَفوٍ | | إِنَّ قَلبي بِعَفوِهِ مُطمَئِنُ |
| حاشَ لِلّه أَن يُخيِّبُ ظَني | | إِنَّهُ لا يَخيبُ في اللَهِ ظَنُّ
[۲] |
- استغفار:
| اِذكُر ذُنوبَكَ أَيُّها ذا الناسي | | وَ اِستَغفرنّ اللَه رَبّ الناسِ.
[۳] |
وفات
- ابن مَرجْ الکحْل در جزیره شقر، در روز دوم ربیع‌الاول سال 634ق، جان به جان‌آفرین تسلیم کرد[۴].
آثار
پانویس
منابع مقاله
وابسته‌ها
