ابن ابی‌ذئب، محمد بن عبدالرحمن
محمد بن عبدالرحمان، مشهور به «ابن ابی‌ذِئب» (۸۰-۱۵۹ق)، محدث، فقیه و قاضی قرن دوم هجری قمری است که در مدینه فتوا می‌داد و برتر از مالک بن انس شمرده شده است.
| ابن ابی ذئب، محمد بن عبدالرحمن | |
|---|---|
 | |
نسب و ولادت
- ابوحارث، محمد بن عبدالرحمان بن مغیرة بن حارث بن ابی‌ذئب، در سال 80ق (عام الجحاف) به دنیا آمد. او از طائفه قریش و مادرش بُرَیْهَه بنت عبدالرحمان بن حارث بود[۱].
اساتید و شاگردان
- «ابن ابی‌ذئب» از افرادی نظیر دایی خودش، حارث بن عبدالرحمان، شُعبه مولی ابن عباس، برادرش، مُغیره، سعید مقبری، زُهْری، صالح بن کثیر، عجلان مولی المشمعل، اباجابر بیاضی، محمد بن قیس، شُرَحبیل بن سعد و صالح بن نبهان حدیث نقل کرده است.
- همچنین راویانی چون ابن مبارک، یحیی بن سعید قَطّان، احمد بن یونس یَرْبوعی، ابن ابی‌فُدَیْک، شَبابة بن سَوّار و ابونُعَیْم از «ابن ابی‌ذئب» احادیثی را روایت کرده‌اند.
صفات
- به گفته ابن خلکان، «ابن ابی‌ذئب» از جمله مشاهیر و راویان حدیث، هم‌‌عصر مالک بن انس بود و بین آن دو الفت و مودت زیادی وجود داشت. احمد بن حنبل او را مردی صالح، صدوق، ثقه، آمر به معروف و همانند سعید بن مُسَیّب و افضل از مالک بن انس دانسته است.
- از جمله ویژگی‌های «ابن ابی‌ذئب» این بود که روایات و احادیث را حفظ می‌کرد و کتاب و دفتر یادداشتی نداشت و در برخورد با خلفای زمان، صریح و در گفتن سخن‌ِ حق شجاع بود.
مناصب
- «ابن ابی‌ذئب» از فقهای شهر مدینه بود و در مسائل دینی فتوا می‌داد و مدتی هم منصب قضا را برعهده داشت.
مذهب قدری
- گفته شده که «ابن ابی‌ذئب» از باتقواترین مردم بود و به او اتهام زدند که قدری است، ولی او قدری نبود...[۲].
وفات
- «ابن ابی‌ذئب» در زمان خلافت مهدی عباسی در ۷۹ سالگی، درحالی‌که از بغداد عازم مدینه بود، در حیره درگذشت و در کوفه به خاک سپرده شد[۳].
آثار
- الجزء فيه من أخبار ابن أبي‌ذئب.
- السنن (منسوب به او شامل مسائل فقهی نظیرِ صلات، صیام و زکات).
پانویس
منابع مقاله
- یحیی‌آبادی، اکبر، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی» («ابن ابی‌ذِئب»)، زیر نظر سید کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1370ش.
- الخطيب البغدادي، أبوبکر أحمد بن علي، «تاريخ بغداد»، تحقیق بشار عواد معروف، دارالغرب الإسلامي، بیروت، 1422ق.