ابو شمقمق، مروان بن محمد
مروان بن محمد کوفی، مشهور به «ابوشَمَقْمَق»، ادیب و فقیه و شاعر هجوگوی قرن دوم هجری قمری، (متوفای حدود ۱۸۰ق) که خودش گرفتار فقر بود و با اشعارش تصویری گویا از زندگی دشوار عامه مردم در عصر عباسی ترسیم کرد.
| ابو شمقمق، مروان بن محمد | |
|---|---|
 | |
| نام پدر | محمد |
| محل زندگی | بخاریه |
| رحلت | حدود ۱۸۰ق |
| پیشه | ادیب و فقیه و شاعر |
| اطلاعات علمی | |
| برخی آثار | ديوان أبي الشمقمق |
نسب و محلّ اقامت
- ابومحمد مروان بن محمد ابوشمقمق کوفی، از موالی مروان بن محمد اموی و نخست در بصره ساکن بود. او ظاهراً خراسانی‌نسب، ولی در بخاریه ساکن بود. بخاریه محله‌ای در بصره بود که عبیدالله بن زیاد مردمانی را که پس از فتح بخارا از آن دیار به بصره آورده بود، در آن مسکن داد.
صفات
- ابوشمقمق از شعرای هجاگوی عرب و فردی ادیب، فقیه، شاعری ظریف‌طبع و مورد توجه مردم بود. او علاوه بر زشتی و آشفتگی ظاهر، دچار لحن، یعنی لغزش نحوی و لغوی در گفتار نیز بود.
سفرها
- روایاتی که درباره ابوشمقمق نقل شده، حکایت از سفرهای متعدد او دارد؛ از جمله در دوره هارون‌الرشید (خلافت: 170-۱۹۳ق) رو به بغداد نهاد و در آنجا با ابودلامه که بسیار کهن‌سال شده بود و نیز با ابونواس و گروهی دیگر در منزل ابوالعتاهیه، واقع در محله کرخ دیدار کرد. او منصور بن زیاد و یحیی بن خالد برمکی را هجو و فرج رخّجی را مدح کرد. همچنین برخی از دولت‌مردان یحیی بن خالد برمکی را مدح یا هجو کرده است. او در سفری که به یمن داشت، به خدمت یزید بن مزید شیبانی رسید و در قطعه شعری از فقر خویش سخت نالید، چندان که یزید هزار دینار به او صله داد. همچنین هنگامی که مأمون (خلافت: ۱۹۸-۲۱۸ق) خالد بن یزید بن مزید را بر موصل گماشت، شاعر با او همراه گشت و شعری که در آنجا درباره شکستن چوب علم سرود، ده هزار درهم جایزه برای او و ولایتی وسیع‌تر برای امیر به ارمغان آورد. او از بشار بن برد سالی دویست درهم کمک می‌گرفت.
وجه تسمیه ابوشمقمق
- کلمه شمقمق به معنای دراز است و لقب ابوشمقمق احتمالا از باب درازی بینی او بوده است. وی علاوه بر ریش اندک، لبانی ستبر و منظری نازیبا داشت.
وفات
- او سرانجام در حدود ۱۸۰ق، درگذشت. البته سال‌های حدود ۱۹۰ و ۲۰۰ق و یا چند سال بعد از آن را نیز ذکر کرده‌اند[۱].
آثار
پانویس
- ↑ ر.ک: گروهی از پژوهشگران، ج۱، ص۷۵۶
منابع مقاله
گروهی از پژوهشگران، «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامى»، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، 1389ش.