التوابين
كتاب التوابين، تأليف امام موفق‌الدين، ابومحمد، عبدالله بن احمد بن محمد بن قدامه مقدسى حنبلى (620 - 541ق)، به زبان عربى و حاوى ذكر اخبار برخى از توابين است كه به انگیزه تشويق خواننده به پى‌گیرى اخبار و احوال آنان و پيروى كردن از آنها نگاشته شده است.
| التوابین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن قدامه، عبدالله بن احمد (نویسنده) ارناووط، عبدالقادر (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب التوابین |
| ناشر | مکتبة المؤید |
| مکان نشر | طائف - عربستان |
| سال نشر | 1426 ق یا 2005 م |
| چاپ | 3 |
| موضوع | توبه (اسلام)
توبه‌کاران - داستان داستانهای اخلاقی - مجموعهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 225/7 /الف2ت9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
ترتيب مطالب كتاب، به اين صورت است كه نخست، توبه ملائكه ذكر شده، سپس توبه انبياء(ع)، سپس توبه پادشاهان امت‌هاى گذشته، سپس توبه امت‌ها، سپس توبه آحاد از امت‌ها، سپس توبه اصحاب پيامبر اسلام(ص)، سپس توبه پادشاهان امت وى و سپس توبه بقيه امت او. در مجموع، مؤلف، از توبه 130 شخص و گروه ياد كرده است.
گزارش محتوا
مؤلف، حكايت توابين و ماجراى آنها را كه در اعصار مختلف قديم و جديد روى داده است، از زمان حضرت آدم(ع) تا اوايل قرن هفتم هجرى كه خود در آن زندگى مى‌كرده، ذكر نموده است. وى، در باب توبه فرشتگان مقرب، قصه هاروت و ماروت را نقل كرده است و در بخش توبه انبياء(ع)، از توبه آدم(ع)، توبه نوح(ع)، توبه موسى(ع)، توبه داود(ع)، توبه سليمان(ع) و توبه يونس(ع)، سخن گفته است.
در قسمت مربوط به توبه پادشاهان امت‌هاى گذشته، از توبه طالوت، توبه فرزند پادشاهى از پادشاهان بنى اسرائيل، توبه صاحب خورنق، توبه نعمان بن امرؤ القيس، توبه پادشاهى از پادشاهان يمن و... ياد كرده است.
در بخش توبه امت‌ها، توبه قوم موسى(ع)، توبه قوم يونس(ع) و توبه قوم پيامبرى از پيامبران را يادآور شده است.
در بخش توبه آحاد امت‌هاى پيشين، از توبه اصحاب غار، توبه كفل، توبه عابد و زن زناكار، توبه قصاب و جاريه، توبه صاحب رغيف، توبه راهبى از بنى اسرائيل و... ياد نموده است.
در بخش توبه اصحاب رسول‌الله(ص)، از توبه ابوخيثمه، توبه كعب بن مالك، توبه ابولبابه، توبه ابوهريره از فتوايش در مورد زنى زناكار، توبه هبار بن اسود، توبه ثعلبة بن عبدالرحمن و... سخن به ميان آورده است.
در بخش توبه پادشاهان امت پيامبر(ص)، از توبه ذى الكلاع، توبه امير و تاجر، توبه پادشاهى از پادشاهان بصره، توبه پادشاه و كنيز، توبه هشام بن عبدالملك، توبه ابراهیم بن ادهم، توبه عبدالله بن مرزوق، توبه امير حميد بن جابر، توبه جعفر بن حرب، توبه هارون الرشيد، توبه موسى بن محمد بن سليمان هاشمى، توبه جعفر برمكى و... ياد نموده است.
در قسمت توبه جماعتى از امت پيامبر(ص)، از توبه حبيب ابى محمد، توبه زاذان كندى، توبه مالك بن دينار، توبه فضيل بن عياض، توبه بشر حافى، توبه ابى عبدرب، توبه صدقة بن سليمان جعفرى، توبه ذى النون مصرى، توبه مرتعش، توبه عبدالرحمن قيس، توبه ابى حارث و... سخن گفته است.
مقدمه محقق كتاب، عبدالقادر ارناووط مشتمل بر مطالبى در مورد كتاب، نسخ خطى كتاب، چاپ كتاب، شرح حال مؤلف و ذكر چند صفحه از نسخه خطى كتاب است.
وضعيت كتاب
فهرست محتويات كتاب، در آخر آن ذكر شده است. پاورقى‌ها به بيان اختلاف نسخ، ذكر كامل آياتى كه در متن قسمتى از آنها آورده شده، ذكر شكل اصلى كلماتى از روايات كه در متن كتاب به‌گونه‌اى ديگر ثبت شده با تكيه بر منابع، توضيح كلمات دشوار و... اختصاص يافته است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.